Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jeden z czołowych przywódców Zapatystowskiej Armii Wyzwolenia Narodowego (EZLN),która 1 stycznia 1994 r. wszczęła powstanie w Chiapas, walcząc o prawa rdzennych mieszkańców Meksyku: uznanie ich tożsamości w konstytucji kraju, uznanie grup Indian za osobowości prawne, przyznanie im autonomii politycznej i kulturalnej, w tym m.in. prawa do edukacji w rodzimych językach (jest ich w Meksyku ponad 70).
Marcos przyjął ten pseudonim, gdy porzuciwszy studia na Narodowym Uniwersytecie Autonomicznym Meksyku, udał się do Chiapas i wkrótce włączył czynnie w działania zapatystów. Marcos jest malowniczą postacią, zawsze występuje w masce (czarnej kominiarce),z fajką, często na koniu, używa peudonimów: Subcomandante Marcos, Delegado Zero (Delegat Zero),nigdy nie potwierdził swojej tożsamości jako Rafael Sebastián Guillén Vicente, były profesor filozofii - ujawnionej przez rząd Meksyku w 1995 r. Jest autorem esejów, listów do różnych osobistości i krótkich tekstów, często przybierających postać ludowej powiastki, baśni. Z pomocą swoich tekstów propaguje poglądy sprzeciwiające się niszczącej, niwelującej sile kapitalizmu i liberalizmu ekonomicznego. Jego Historia kolorów, baśń-manifest w obronie różnorodności, stanowi tego przykład. W 2005 r. wydana została również książka fabularna, napisana przez Marcosa wraz z Paco Ignacio Taibo II, meksykańskim lewicowym pisarzem, autorem powieści kryminalnych, a zatytułowana Muertos Incomodos (Niewygodny zmarły).