Krzysztof Kaczmarski

Nie jest to biografia, a raczej album wsparty bogatym zbiorem ikonograficznym. Tekstu znajdziemy tutaj relatywnie niewiele. Opowieść trzech autorów kończy się na 73 stronie, a po niej czytelnik ma okazję prześledzić liczne fotografie z epoki, uporządkowane w porządku chronologiczno-problemowym. W tekście trójki historyków można znaleźć sporo ciekawostek, a postać Hallera jest zarysowana w stosowny sposób. Choć w pracy nie ma odsyłaczy w formie przypisów dolnych, autorzy często posiłkują się przekazami źródłowymi, co urozmaica treść. Ważne jest też to, że odwołują się do opinii przychylnych, jak i nieprzychylnych błękitnemu generałowi. Po lekturze tych niespełna 70 stron można więc zbudować sobie jakąś opinię o generale. Na końcu dołączono krótką bibliografię z widocznym podziałem na źródła i opracowania - to też cenne. Niemniej można w książce odnaleźć drobne potknięcia, jak chociażby dość częste nazywanie Austro-Węgier w czasie I wojny światowej po prostu Austrią (np. na s. 34) czy błędnie odczytany/przepisany rękopis w opisie do jednej z ilustracji (s. 241). Są one jednak na tyle niewielkie, że nie psują ogólnego wrażenia o albumie. Na pochwałę na pewno zasługuje druga część albumu zawierająca ikonografię. Znajdziemy tutaj m.in. archiwalne fotografie, portrety, mapy, rzeźby, rozkazy, plakaty propagandowe z epoki, artykuły prasowe, nawet zapis nutowy do jednego z utworów o Hallerze itp. Ta część książki jest o tyle cenna, że zamieszczone w niej ilustracje są naprawdę liczne i sięgnięto po nie do wielu trudno dostępnych źródeł. Chodzi głównie o duże zbiory pochodzące z Wojskowego Biura Historycznego, Muzeów Narodowych, Archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce w Nowym Jorku czy z rozproszonych zbiorów prywatnych. Publikacja stoi na naprawdę niezłym poziomie. Format A4, twarda oprawa, niemal 400 stron. Warto też zwrócić uwagę na cenę okładkową - tylko 35 złotych za tak pokaźną księgę. Godna polecenia, zwłaszcza jako ikonograficzne uzupełnienie do pełniejszych biografii, np. Marka Orłowskiego.