Jesteśmy społecznością, która kocha książki

I pomyśleć, że jeszcze kilka dni temu nie znałam Henriego Millera! A teraz po lekturze wiem, że to jest jeden z tych autorów, których po prostu musiałam odkryć i to w takich okolicznościach. Warto było, po stokroć warto. Przede wszystkim porywająca składnia, bardzo dobre wyczucie i bardzo dobry warsztat, wyśmienita, rzetelna, szczera literatura. To debiut, więc czapki z głów! „Zwrotnik Raka” zawsze był w mojej głowie jako obrazoburcza kapiąca seksem i rozwiązłością historia. Dziś pewnie już tak nie szokuje, bo i wulgaryzmy są w literaturze powszechniejsze i seks bardziej dosadny i zgnilizna większa. Dlatego można (ja też mogę po wcześniejszych doświadczeniach literackich) z jaśniejszą głową, bez czerwonych policzków, przeczytać, docenić, ogłosić mistrzem. Opowieść jest o Amerykaninie, dandysie: czy przyjechał do Europy, żeby posmakować jak to się żyje w tej starej części świata, czy mało było mu nowoczesności amerykańskiej. W porządku, nie trzeba się zastanawiać nad wszystkimi aspektami, w różnych czasach, różni ludzie z tym potocznie albo bardziej uogólniając nazywani cyganerią – więc malarze, pisarze ,architekci i tak dalej – szukali natchnienia we Francji, uderzali w Paryż, żeby zaznać tej bohemy i zaznać tego świata, który naprawdę nie ma granic, w którym rozwiązłość, seks i używki są normalne. Mając na uwadze i w pamięci Hemingwaya, Fitzgeralda, pamiętając o innych autorach, pisarzach, którzy tam szukali prawdy życia, pamiętając o malarzach Gauguinie, van Gogh’u, Picassie, Braque’u, Dalim i innych w różnych czasach, z różnych stron świata tam zjeżdżali, tam się uczyli, tam zdobywali szlify, tam korzystali z używek. Ale tutaj jest Paryż Henriego Millera i świetna, fantastyczna, rewelacyjna, boska pamiętnikarsko opowiedziana historia, bardzo naturalna, jak strumień - wibracja tonów i barw. Ostre obrazy, obsceniczne opisy wplecione w czarny humor i przenikliwą obserwację zachowań. Niektóre opisy nazwałabym nawet surrealistycznymi, inne dogłębnie naturalistycznymi, w każdym razie mięsistość i krwistość ich jest uderzająca. Nie tylko seks, ale i fizjologia oraz fekalia – wyobraźcie to sobie (kto nie czytał) – jak to gra. Pośród wulgaryzmów pornograficznych jest pornografia gustowna i po prostu dobra. Ale nie tylko to: coś tam przemyca autor o sobie, o swoich gustach czytelniczych i o chęci /potrzebie pisania, też o jego stosunku do powszechnie uważanych dóbr, czy uczuć którym winno się szacunek czy niepodważane pierwszeństwo. Bo on nie mówi o miłości jako nadrzędnością przed seksem, czy zaspokajaniem pragnień/ żądz, nie mówi o sztuce jako piedestale, nie mówi o człowieku jako panie świata. Willa Borghese w Paryżu, cóż to było. Setki miejsc, zaplutych dziur, burdeli, krwawiących menstruacyjnie dziwek czy księżniczek, czystych i brudnych pościeli, klarowności alkoholu i nieprzenikliwości dymu papierosowego, pisarzy w rynsztoku, bogaczy którzy przyjechali się zabawić tylko nie wiedzieli jak. Wszystkiego pełno, odcieni nastrojów. „Słońce zachodzi. Czuje, jak rzeka przepływa przeze mnie – jej przeszłość, jej wiekowa ziemia, zmieniający się klimat. Wzgórza łagodnie okalają ją pierścieniem, jej bieg jest ustalony.”