Joanna Szarek

Niejednokrotnie spotkałam się z opinią, że historia to nudny przedmiot i dzieci jej nie lubią. Mam jednak wrażenie, że dotyczy to właśnie tej dziedziny jako przedmiotu szkolnego, sprowadzonego do nauczania faktów i dat i egzekwowania tej wiedzy. A dzieci przecież interesują się przeszłością, chcą wiedzieć dużo o dawnych wydarzeniach, o tym, jak wpływały na siebie i jeśli tylko jest to ciekawie opowiedziane, chętnie słuchają. Dlatego tak cenię sobie książki historyczne - te fabularne i te popularnonaukowe, skierowane do najmłodszych, które pozwalają zaszczepić zainteresowanie i zaspokoić naturalną dziecięcą ciekawość. Ukształtować ją jeszcze przed zderzeniem ze szkolną rzeczywistością. Jedną z pozycji, która bardzo się u nas sprawdziła, są Dzieje Polski opowiedziane dla młodzieży Feliksa Konecznego. Teraz zaś w nasze ręce trafiło jej wznowienie, rozszerzone o rozdziały poświęcone najnowszym dziejom kraju. Autor to jeden z wybitnych polskich historyków - urodzony w 1862 roku, zmarł w 1949. Niniejsza książka była jedną z jego prac popularyzatorkich, wydanych obok wielu dzieł naukowych. I choć od jej wydania minęło już sporo czasu, nadal warta jest uwagi. Mimo iż pisana w czasach, kiedy krzewienie patriotyzmu było jedną z kluczowych idei dla podtrzymania narodowego ducha, nie ma w niej "propagandowego" tonu, a rzetelny, choć dostosowany do młodych odbiorców przekaz. Ta obszerna książka (ponad 500 stron tekstu) urozmaicona o ilustracje autorstwa Mikołaja Kamlera zabiera czytelnika w fascynującą podróż przez dzieje naszego kraju. Ruszamy od czasów pogańskich, przez kształtowanie się państwa, Polskę w uniach, czasy porozbiorowe i I wojnę światową, kształtowanie niepodległości, II wojnę, komunizm i czasy najnowsze. Za te ostatnie rozdziały odpowiadają Joanna i Jarosław Szarkowie. Feliks Koneczny bardzo koncentrował się na cywilizacyjnym aspekcie historii, dlatego pisze nie tylko o datach, faktach, zdarzeniach, ale stara się pokazać jej w szerszym kontekście. Jego opowieść to inspirująca i pouczająca lektura, która udowadnia, że poznawanie historii to nie tylko doskonałe ćwiczenie umysłowe, ale i przywilej. Popularnonaukowa pozycja jest przystępna dla nastoletniego odbiorcy i rzeczywiście wciągająca. Może stanowić też interesujące uzupełnienie szkolnego dyskursu. Opowieść jest plastyczna i mimo upływu czasu napisana przystępnym, zrozumiałym językiem. Może być świetnym prezentem dla młodzieży, ale i wspólną lekturą dla całej rodziny. Jej mankament stanowią - w moim odczuciu - ostatnie rozdziały poświęcone historii najnowszej, które wydają mi się nieco mało obiektywne. Mówienie o historii najnowszej, która w pewien sposób wciąż ma wpływ na kształt aktualnej rzeczywistości nie jest łatwe, bo wymaga dystansu, tu jednak wyczuwam pewne wahnięcie ku konkretnym opcjom politycznym. Zabrakło mi tu obiektywizmu, a język tych rozdziałów jest wyraźnie emocjonalnie nacechowany na przekaz konkretnej wizji i oceny wydarzeń. Znacznie bardziej cenię sobie części pisane przez Konecznego, choć i on zapewne nie pisał w oderwaniu od politycznej rzeczywistości. Warto po książkę sięgnąć, ale też nie tylko podsuwać ją dzieciom. Wspólna lektura to przecież okazja do rozmowy, wzajemnej nauki i ewentualnie nadania kontekstu tym elementom dyskursu, z którymi się nie zgadzamy. I właśnie do krytycznej lektury bardzo was zachęcam.