Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Chłopstwo" pod kątem czysto merytorycznym to najlepsza z opublikowanych w ciągu ostatnich kilku lat syntez poświęconych dziejom polskiej wsi. Mateuszowi Wyżdze udało się uchwycić dużo większą liczbę aspektów chłopskiej codzienności niż mogłem się spodziewać. Opisał zatem nie tylko kwestie związane z najbardziej oczywistymi i nośnymi hasłami: gospodarką rolną, pańszczyzną, przemocą czy kulturą ludową, ale też na przykład obyczajowość, wyżywienie, hierarchię społeczną i mikromobilność. Przedstawione wnioski są błyskotliwe, a przede wszystkim dobrze podsumowują dotychczasowy dorobek historiografii. W niektórych miejscach kreowanie pozytywnego wizerunku chłopskiej codzienności jest za daleko posunięte - można to jednak wytłumaczyć celowym ustawianiem się w kontrze do nurtu Ludowej Historii Polski. Jednocześnie jednak nie kupuję pozostałych dwóch ważnych elementów składowych książki, które - jak mniemam - mają stanowić o jej atrakcyjności dla laika. Są to długie fragmenty rozważań o filozoficznym zabarwieniu oraz wszechobecne nawiązania do współczesności. Te ostatnie czasem pełnią istotną funkcję, ukazując "długie trwanie" mechanizmów ukształtowanych w czasach staropolskich, w wielu innych przypadkach odwołania do kabaretu, disco polo czy "Świata Według Kiepskich" są po prostu nieuzasadnione. Nie wydaje mi się, by były ogromną atrakcją dla czytelnika nielubującego się w historii (o ile taki w ogóle po tę pozycję by sięgnął),sztucznie zwiększają natomiast jej rozmiary. Pozytywnie oceniam z kolei wtręty dotyczące własnych doświadczeń autora - są one interesującym uzupełnieniem o życiu codziennym mieszkańców wsi. Reasumując, "Chłopstwo" to bardzo dobra synteza dziejów polskiego stanu niższego. Jej lektura nie jest jednak tak przyjemna, jak można byłoby się spodziewać - ani tak lekka, jak chciał sam autor.