Historyk kultury polskiej, eseista i publicysta. W latach 1963–1968 doktorant na Wydziale Filologii Polskiej UW. Od 1976 roku pracownik naukowy Katedry Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki UW, kierował Katedrą w latach 1991–1998. Od 1998 do 2005 roku dyrektor Instytutu Kultury Polskiej, a następnie przewodniczący Rady Naukowej IKP (2005–2008). Profesor Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (1998–2008 ). Członek senatu UW dwóch kadencji (2002–2005, 2005–2008). Członek Rady Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie (1995 – 2009),Rady Programowej Narodowej Galerii Sztuki „Zachęta” (2001–2016),Rady Narodowego Centrum Kultury (2002–2006),członek Zespół Nauk Humanistycznych w MEN (1995 – 2001),a następnie jego przewodniczący (2001–2011). Prezes Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego (2002 – 2007),od 2009 – jego prezes honorowy. Członek Rady Programowej Warszawskiego Festiwalu Nauki (od 1999),a następnie jej przewodniczący (2011 – 2016). Odznaczenia: Medal Komisji Edukacji Narodowej (2001),Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2004),Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2011),Medal Uniwersytetu Warszawskiego (2006),Zasłużony Kulturze Gloria Artis (srebrny) 2005, Medal 200-lecia Uniwersytetu Warszawskiego (2016),Złoty Medal Akademii Polskiego Sukcesu (2017).
Najważniejsze publikacje: Etos Lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego, (1990, 2009, Warszawska Premiera Literacka),Przedwiośnie czy potop. Studium postaw polskich w XX wieku, (1996, Nagroda Ministra Edukacji Narodowej, PEN-Clubu Polskiego im. Jana Strzeleckiego); Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia, (2006, Nagroda im. Jana Baudoina de Courtenay, nominacja do Nagrody Literackiej Nike); Stanisław Brzozowski. Postawa Krytyczna. Wiek XX (2014, Książka Roku miesięcznika „Nowe Książki”, Nagroda miasta Krakowa im. Kazimierza Wyki; nominacja do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego, Nominacja do Nagrody Gdynia (esej),Toast na progu (2019, Warszawska Premiera Literacka, Nominacja do Nike, Nominacja do Nagrody Miasta Stołecznego Warszawy; Przedwiośnie czy potop, 2. Nowe krytyki postaw polskich (2019, Nagroda Clio drugiego stopnia).
W latach 1988-2011 redaktor serii podręczników akademickich „Wiedza o kulturze”. Wieloletni redaktor naukowy serii „Communicare” Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego.
Laureat subsydium profesorskiego programu „Mistrz” Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (1994–1997). Kierował grantem zamawianym KBN „Polska myśl kulturoznawcza XX wieku”, którego efektem jest dwutomowa publikacja Kulturologia polska XX wieku (2013),dostępna na stronie: www.kulturologia.uw.edu.pl.
Założyciel Komitetu Nauk o Kulturze PAN i kilkakrotnie jego członek, kilkakrotnie też członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Rad Naukowych ILP, ISZiP, Ośrodka Studiów Amerykańskich, Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych.
Wypromował kilkudziesięciu magistrów w Warszawie i Białymstoku, 19 doktorów, był promotorem dwóch doktoratów honorowych w UW. Powołany przez Senat UW na promotora w doktorskim przewodzie honorowym dla Olgi Tokarczuk.
Honorowy mieszkaniec wsi Trynosy; honorowy obywatel Gminy Kadzidło.
"Jak mam rozpocząć ten list, o którym myślę przynajmniej kilka dekad minionych od Twojej śmierci: 'Kochany Ojcze', 'Kochany Tato', 'Kochany Tatusiu'? To ostatnie od razu pomijam, gdyż dzieckiem będąc, nie zwracałem się do Ciebie tak czułostkowo, więc tym bardziej nie uczynię tego teraz. 'Kochany' jednak pozostaje, choć chwiejnie, w wygłosie drżącym z braku emocjonalnej pewności."
Mam nadzieję, że po tym, fragmencie jesteście zachęceni do tej powieści rodzinnej, w której Andrzej Mencwel odsłania swoje korzenie. W pierwszym tomie tej "sagi rodzinnej" mamy opowieść o ojcu, opowieść, która więcej zostawia pytań niż odpowiedzi, w której więcej domysłów niż faktów, to opowieść w której syn stara się poskładać rodzinną biografię ze strzępków wspomnień, kilku zdjęć i pamiątek. Nikogo nie pyta o przeszłość, bo pytać już nie ma kogo.
Bardzo refleksyjna, szczera i osobista historia, opisująca powojenne życie na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Książka jest bardzo cytatogenna, napisana barwnym językiem, którą niezwykle dobrze się czyta, choć jest tekstem raczej smutnym, nostalgicznym. Mimo, że w tej powieści z życia nie brak gorzkich słów na temat rodziny, nie bark też poczucia, że autor o każdym bohaterze swojego życia pisze z wielkim szacunkiem. Nie ocenia wyborów, nie rozlicza nieobecnych.
Ogrom wiedzy o świecie i o ludziach wypływa z tej książki. Na tych kilkuset stronach autor zawarł ogrom historii nie tylko rodziny, ale i świata. Coś naprawdę niesamowitego. Nie mogę doczekać się kolejnych części tej rodzinnej biografii.
Szczególną uwagę w tym numerze zwróciłem na następujące teksty:
"Świat oddycha skrzelami", w którym Kamila Kielar udowadnia, że nasz ekosystem zależy od łososi;
"Instrukcja obsługi zmysłów" o wszczepianiu sobie chipów pisze Paulina Maslona;
"A pszczoła nadal krąży nad kwiatem nasturcji", w którym Anna Piotrowska pociesza: koniec świata już był. Nie raz;
"Przebudzenie z chińskiego snu" Pola Ignatowicz zastanawiała się dokąd zmierzały Chiny przed pandemią COVID-19;
"Kres chiromancji", w którym Andrzej Mencwel z nostalgią wspomina świat ręcznych notatek;
"List do K." Filip Springer próbuje przygotować się do trudnej rozmowy z synem o zmienianych klimatycznych;
"Leczę się z wojny" Karolina Słowik pisze o traumie, która przechodzi z pokolenia na pokolenie.
Ogólnie numer bardzo dobry.