Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Tytuł w zasadzie mówi wszystko o tej książce. Ponury obraz – który ukazuje nam jak bardzo systemy demokratyczne są kruche, nie gdzieś na peryferiach systemu, ale w jego sercu. Jak bardzo samoograniczanie instytucjonalne i w walce politycznej – jest niezbędne do zachowania równowagi systemu. To książka stricte o systemie politycznym, w mojej ocenie nie jest dlatego całościową analizą systemu państw „Zachodnich” (czy też euroatlantyckich) i kryzysu w którym niektóre z nich się znajdują. Autorzy koncentrują się na wąsko rozumianej polityce i aparacie państwa. Jest to oczywiście wada, gdyż nie ukazuje skąd postawy populistyczne czerpią swoją wyborczą moc (a populizm nie jest przecież znakiem tylko czasu kryzysu). Niemniej jest to znakomita analiza pokazująca jak system polityczny może być tamą przed zalewem postawom skrajnym. Więcej, jest niezbędnym elementem by postawy protestu kanalizować. Autorzy koncentrują się na USA, choć jest nieco przykładów historycznych z jednej strony i współczesnych innych państw z drugiej. To tworzy ciekawy kolaż przykładów gdzie samoograniczanie w walce politycznej, nie przekraczanie granic walki totalnej, poniżanie przeciwników, jest niezbędnym elementem dzięki czemu system polityczny ale i życie społeczne zachowuję minimum przewidywalności i bezpieczeństwa. Oczywiście są ponure przykłady kampanii McCaina – który jako przeciwnik Obamy stosował reguły samoograniczania, nie pozwalał na bezwzględne ataki na swojego adwersarza (można poszukać relacji z wieców wyborczych gdzie McCain nie pozwala Sali obrażać swojego przeciwnika politycznego) – ale ostatecznie wybory przegrał. Trump z kolei który z samoograniczaniem zerwał – wybory wygrał. To ponura konstatacja – niemniej Autorzy pokazują, że w dłuższym nieco okresie, przegramy my wszyscy i obie strony sporu politycznego na tym stracą. Najtrudniej zaś będzie odbudować więzy społeczne i zrozumienie że walka polityczna nigdy nie jest na śmierć i życie, ze nasza strona też czasem może nie mieć racji, że z drugiej strony nie są tylko „lewaki”, albo „mohery”. To trudna lekcja, nie wiem czy właściwie ją odrobimy.