František Dvornik

Wybitnych specjalistów w danej dziedzinie można poznać po klarownym, zwięzłym i jasnym stylu wypowiedzi na najbardziej skomplikowane tematy. Taka jest właśnie praca czeskiego historyka i księdza katolickiego. Mimo ogromnej erudycji autora łatwo przyswoić sens prezentowanych tu kwestii. A są one podstawowe dla zrozumienia dziejów Bizancjum, średniowiecza, jak i przepaści powstałej przez wieki między prawosławiem a katolicyzmem. Przede wszystkim praca Dvornika pomaga zorientować się, że schizma z 1054 roku nie decydowała jeszcze o ostatecznym podziale wśród chrześcijan, zresztą nie było to pierwsze zerwanie w historii stosunków Rzymu i Konstantynopola, a naprawdę decydująca okazała się fatalna IV krucjata. Po drugie i nie mniej istotne, czeski duchowny-intelektualista prezentuje również korzenie prymatu Rzymu i papiestwa wynikające z czasów apostolskich, a utwierdzone przez tzw. zasadę akomodacji, czyli dostosowania administracji Kościoła chrześcijan do podziału politycznego Cesarstwa Rzymskiego. Autor przedstawia przemiany jakim podlegała hierarchia pierwszych patriarchatów i wprowadzenie zasady pentarchii. Co szczególnie cenne, dość szczegółowo prezentuje różnorakie relacje, jakie łączyły (bądź dzieliły) Rzym i Konstantynopol od IV do XI stulecia. Dzięki temu praca Dvornika świetnie uzupełnia syntezy dziejów Bizancjum, krucjat i średniowiecza w ogóle, poszerzając optykę. Nie jestem zawodowym historykiem, więc trudno mi ocenić na ile przedstawione tu opinie i interpretacje się zdezaktualizowały, ale sądząc z lektury takich prac, jak "Bizancjum i wyprawy krzyżowe" J.Harrisa, książka Dvornika w zasadniczej mierze pozostaje aktualna.