J.-R. Coignet

Jean Roch Coignet przez 16 lat walczył w szeregach armii francuskiej. Najpierw służył jako prosty żołnierz, później wstąpił do gwardii, a finalnie dosłużył się stopnia kapitana w kwaterze głównej cesarza. Z autorem kajetów przechodzimy więc przez szereg kampanii we Włoszech, Austrii, Hiszpanii, Rosji, Francji, Belgii czy Niemczech. Coignet dopiero po trzydziestce nauczył się czytać i pisać, co niestety odbija się trochę na jakości wspomnień. Po prostu wiele pamiętników z tamtego okresu zostało przedstawionych w sposób ciekawszy zarówno faktograficznie, jak i pod względem literackim. Nie są to jednak nudne pamiętniki, lecz po prostu skupiają się na innych sytuacjach. Przykładowo każda kampania jest opisana na kilku do kilkunastu stron i raczej w sposób bardzo ogólny skupia się na działaniach wojennych, co w pamiętnikach tego typu jest raczej rzadko spotykanym zjawiskiem. Autor dość pobieżnie opisuje swoje przygody wojenne, skupiając się raczej na życiu codziennym żołnierzy. Czasem nawet można odnieść wrażenie, że to koszary, a nie pole bitwy były naturalnym środowiskiem żołnierzy w epoce napoleońskiej. Ponadto, autor dość szeroko opisuje swoje dzieciństwo oraz życie po wojnach napoleońskich, co raczej też jest pewnego odstępstwem od normy. W ostateczności otrzymujemy tekst, w którym nie ma może zbyt wiele krwi i nie czuć jakoś szczególnie dymu i prochu pola bitwy, ale dostajemy zarazem inne spojrzenie na znane nam kwestie. W porównaniu do polskich pamiętnikarzy zwraca on uwagę na inne rzeczy i już choćby dlatego warto sięgnąć po Coigneta, aby dostrzec różnice, jakie dzielą go od polskich żołnierzy. Na dodatek w kajetach Coigneta, sporo miejsca poświęcono Napoleonowi, którego autor dosyć często spotykał na swojej drodze, co z pewnością jest miłym akcentem podczas lektury. Podsumowując, są to ciekawe pamiętniki, jednak jeśli ktoś liczy na spojrzenie "z szeregów", to będzie rozczarowany. Trzeba pamiętać, że Coignet służył w sztabie i jego spojrzenie w jakiś sposób koncentruje się na pracy sztabu, co znów dla kogoś może być wadą albo zaletą.