Kazimierz Zakrzewski

Ta bardzo stara już praca opisuje historię wschodniej części cesarstwa rzymskiego od założenia Konstantynopola w 324 r. (a więc jeszcze sporo przed ostatecznym podziałem imperium) do jego zdobycia przez krzyżowców w 1204 r. Nie jest to typowa historia polityczna. Owszem, pojawia się opis panowania poszczególnych dynastii, ale najciekawsze dla autora (niestety dla mnie) były sprawy kultury i religi, zwłaszcza skomplikowane relacji pomiędzy cesarzami, patriarchą, ludem i papieżem. Pięknie natomiast oddano proces przemiany cesarstwa rzymsko-greckiego w prawie typowe, średniowieczne państwo greckie. Autor pięknie ukazuje, że tradycyjne próby podziałów epok na starożytność i średniowiecze mają rację bytu tylko w zachodniej Europie, gdyż na wschodzie rok 476 nic nie zmienił - Rzym istniał nadal, chociaż gdzie indziej... Ciekawie też oddano proces ''zapominania o imperium" w Italii, która stosunkowo szybko (już w VI wieku) pogodziła się z upadkiem i zaczęła dążyć do utworzenia własnego państwa, nie związanego ze wschodem i ograniczonego do półwyspu apenińskiego. Z literackiego punktu widzenia nie jest to łatwa lektura. Chociaż jest to pozycja popularnonaukowa (brak przypisów i źródeł),to język jakim została napisana jest dosyć trudny (w końcu książka ukazała się przed II wojną światową) i musiałem ją sobie ''dawkować", a mnogość postaci i wydarzeń wywoływała mi w głowie mętlik, który należało uporządkować. Strach pomyśleć, co by było gdybym nie miał za sobą lektury "Pocztu cesarzy bizantyjskich", który wprowadził mnie już w pewne zagadnienia... Tekstu uzupełniono prawdziwą masą ilustracji (niestety, niemal wyłącznie czarno-białych)i tylko dwoma dokładnymi mapami. To ostatnie to dla mnie wada, gdyż imperium w ciągu 900 lat miało bardzo dużo zmian terytorialnych. Polecam tylko osobom pasjonującym się historią sztuki/kultury/religii i Bizancjum jako takim. Pozostali raczej porzucą ją po kilku rozdziałach.