Charles R. Whittaker

"Człowiek Rzymu" nie jest kolejnym opracowaniem życia codziennego takim, jak np. "Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa" Carcopino. Każdy z Współautorów tej pracy w swoim rozdziale opisał jakąś grupę ludności, zawód, czy stan. I tak obok np. żołnierza, czy prawnika pojawiają się też rzemieślnicy, czy rozbójnicy, a więc grupy społeczne, którym nie poświęca się w badaniach nad antykiem zbyt dużej uwagi. W odniesieniu do większości omawianych grup można powiedzieć, że trzeba się w źródłach "dokopywać" do wiedzy o nich i wydobywać ją spod opinii elit na ich temat. Bardzo ciekawie zostało to ukazane w rozdziale o rzemieślnikach, co do których warstwy wyższe zawsze nastawione były negatywnie i których obraz w źródłach jest wyjątkowo mocno wypaczony przez tego typu stereotypy. Właśnie ukazanie rzesz ubogich (wolnych i niewolników) niejako przy pracy stanowi według mnie dużą zaletę tej książki. Tylko w pierwszych rozdziałach (1. Obywatel, polityk; 2. Kapłan; 3. Prawnik) akcent położony jest na warstwach wyższych, a dalej Autorzy starają się ukazać właśnie masy wiejskiej i miejskiej ludności imperium. Znaczące, jakie w tym kontekście źródła przywoływane są najczęściej. Z literackich przede wszystkim Petroniusz i Apulejusz, a poza tym oczywiście epigrafika pozwalająca spojrzeć np. na wyzwoleńców inaczej niż przez okulary pogardzającej nimi elity. Najciekawszy był dla mnie rozdział o żołnierzach: zostały w nim ukazane interesujące gospodarcze funkcje weteranów i ich rola w budowaniu lokalnych społeczności raczej niż organizacja legionu i sposób walki. Bardzo dobra pozycja, godna polecenia osobom zainteresowanym rzymskim społeczeństwem! Tomasz Babnis