Harry Stephen Keeler

To moja pierwsza przeczytana powieść tego legendarnego autora. Po polsku wyszła najprawdopodobniej tylko jeszcze jedna (obie przed wojną). To czysta rozrywka z elementami sensacji i kryminału, napisana lekko i zajmująco - idealna lektura na deszczowy dzień albo kiedy ma się doła. Jest to de facto tzw. "powieść ramowa" - ponieważ mamy tu do czynienia z ramówką i trzema niezależnymi opowieściami. Punkt wyjścia jest następujący: trzej mężczyźni (wszyscy są pisarzami),nie znając się nawzajem, wystąpili w obronie czci nieznanej im bliżej (i z nazwiska) kobiety, trzech strzelało, a w ciele ofiary znaleziono tylko dwie kule. Ponieważ nie dało się ustalić, który z nich nie trafił, wszystkich trzech skazano na śmierć. Oczekują na krzesło elektryczne w jednej celi, przed nimi ostatnia noc - rano będzie egzekucja. Są pilnowani przez jednego strażnika. Gubernator zamierza ułaskawić tylko jednego skazańca. Jak zostanie on wyznaczony? Otóż wszyscy trzej opowiedzą zajmującą historię (oczywiście zmyśloną) strażnikowi, który musi wybrać najciekawszą i to jej autor zostanie ułaskawiony. Historia pierwsza jest najzabawniejsza i najlepiej skonstruowana. Chodzi tam o zabójstwo słynnego entomologa, cenny okaz największego motyla (chyba jednak mola - autor skutecznie nam to pogmatwał - nieprzypadkowo!). Do tego jest masa perypetii, pobocznych wątków, szczegółów - a wszystko to pozostaje w zręcznych zależnościach. Akcja zgrabnie meandruje wokół licznych zabawnych i niezabawnych zbiegów okoliczności (to wszystko jest specjalnością autora!). Oczywiście przy tak skonstruowanej historii czytelnik niczego nie zdoła przewidzieć, bo to nie jest klasyczna opowieść kryminalna. A końcówka to - a jakże! - radosny, bezwstydny happy end. Podobnie są skonstruowane pozostałe historie. Druga, krótsza, to opowieść utworzona wokół pomysłu wizyty księżniczki chińskiej w Chicago (akcja toczy się przed przed pierwszą wojną światową),a jej głównym bohaterem jest reporter, którego "być albo nie być" to uzyskanie "niemożliwego" wywiadu z księżniczką. Poznaje on cel jej wizyty, ściśle powiązany z zabójstwem chińskiego pracza. I tu rzecz kończy się chyba jeszcze bardziej bezwstydnym happy endem (reporter i księżniczka oczywiście zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia),który byłby łatwiejszy do przełknięcia, gdyby nie idiotyczny, nieprzemyślany wątek mordercy, którym okazuje się osoba w sumie jedynie po to przez Keelera do opowieści wprowadzona. Opowieść trzecia jest jeszcze krótsza i dość banalna. Młody człowiek, którego porzuciła dziewczyna dla bogatego arystokraty (ślub odbył się wkrótce),udaje się w rozpaczy do cyrku i staje przed klatką goryla. Przypadkowo zrzuca płaszcz, który następnie został na prętach zawieszony, co... wywołuje tragiczny w skutkach wybuch "bomby dynamitowej", ukrytej w kieszeni tegoż płaszcza. Bohaterowi urywa ręce i nogi, a goryl ma pokiereszowany mózg - reszta jest hm ok. Genialny naukowiec "z dwóch robi jednego", czyli przeszczepia mózg bohatera do czaszki goryla. Bohater szybko się przekonuje (jak można było przewidzieć),że życie wśród ludzi jest niemożliwe - może jedynie występować w cyrku. Dodam jeszcze, że - hm - MOŻE MÓWIĆ. Keeler nie bawi się w wyjaśnianie, jak to jest możliwe. Tutaj czytelnik z łatwością może zgadnąć, na czym będzie polegać najbezwstydniejszy happy end. Można domniemywać, że kolejność tych opowieści - od najlepszej, najlepiej przemyślanej, do najsłabszej - była w JAKIŚ sposób zamierzona przez autora. Może po prostu w taki, że kolejny opowiadacz miał mniej czasu niż poprzedni. Powieść ta zainspirowała twórców dwóch niskobudżetowych filmów sensacyjno-melodramatycznych w latach 30.: Sing Sing Nights (1933) i The Mysterious Mr. Wong (1935) z Belą Lugosim, gwiazdą kina niemego, który w wielu filmach grał postać Draculi. Generalnie owo czytadełko to przemiła rozrywka, pozwalająca na zabicie czasu w bezbolesny sposób, w dodatku przekład jest przyzwoicie zrobiony. Szkoda tylko, że nie da się praktycznie przeczytać innych książek Keelera - po polsku,bo po angielsku i owszem: WSZYSTKIE zostały nie tak dawno wznowione i wydane (część wydań to pierwsze wydania powieści opublikowanych po hiszpańsku na przełomie lat 40. i 50).