Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Opis makabrycznych wydarzeń, które miały miejsce poza głównym nurtem historii Polski, wskutek czego są w Polsce prawie nieznane. Otóż w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku w republikach ZSRR partia komunistyczna lansowała mocno internacjonalizm i tzw. „korienizację”, czyli powrót do korzeni różnych grup narodowościowych, przeciwstawiając je lokalnym tendencjom nacjonalistycznym. Skorzystały na tym mniejszości narodowe, w tym Polacy. I tak powstała „Marchlewszczyzna” czyli polski rejon autonomiczny na Ukrainie, w okolicach Żytomierza, a nieco później „Dzierżyńszczyzna” na południowy zachód od Mińska. W obu rejonach polski miał charakter języka urzędowego, z rozprawami sądowymi włącznie. Powstały polskie szkoły i czasopisma, przesiąknięte ideologią komunistyczną, lansowaną przez działaczy, którzy uciekli z Polski (m.in. Tomasz Dąbal),jak się później okazało nieskutecznie. Niektóre informacje na ten temat były wręcz zaskakujące dla polskiego czytelnika. Oto okazało się, że polskojęzyczna ludność Żytomierszczyzny to wcale nie była żadna szlachta, nawet zaściankowa, lecz … dawni uniccy chłopi, którzy nie chcieli przejść na prawosławie i spolonizowali się w połowie XIX wieku po przejściu na katolicyzm w obrządku łacińskim. Nawiasem mówiąc, mimo masowych zsyłek mieszkańców rejonu do Kazachstanu, okolice Żytomierza to w dalszym ciągu największe na Ukrainie skupisko osób, które deklarują się jako Polacy. Odwrotnie było na Dzierżyńszczyźnie, gdzie polska ludność to była właśnie owa szlachta zaściankowa. Lepiej wykształcona i niby bardziej uświadomiona narodowo, ale tylko teoretycznie. Jedni i drudzy stawiali ostry opór kolektywizacji, w obu przypadkach nieskuteczny i z tragicznymi konsekwencjami. A jakimi i kto okazał się bardziej zdeterminowany? Warto przeczytać. Zaskakujące jest to, że przy całym naszym umiłowaniu martyrologii i kulcie ofiar całkowicie zapomina się o tysiącach rodaków z Marchlewszczyzny i Dzierżyńszczyzny, nie upominając się o nich i nie upamiętniając ich losów, co np. na Ukrainie nie spotkałoby się dziś z żadnym oporem.