Urodził się 4 sierpnia 1904 roku w Małoszycach pod Opatowem. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim oraz filozofię i ekonomię w Paryżu. W efekcie został prozaikiem, dramaturgiem i eseistą.

Przedstawiamy krótki przewodnik po książkach Witolda Gombrowicza i po pupach, gębach i innych gombrowiczowskich wyrażeniach, które na stałe weszły do językowego obiegu.

Pamiętnik z okresu dojrzewania, Warszawa 1933

W 1933 roku wydał debiutancką książkę - „Pamiętnik z okresu dojrzewania”. Był to zbiór pełnych humoru opowiadań, w których 29-letni Gombro bawił się formą „literatury niskiej”. Krytycy nie zrozumieli żartu.

Ferdydurke, Warszawa, Rój 1937

Lepiej poszło mu z drugą książką. Pojawiają się w niej tematy, dla których w przyszłości Gombrowicz będzie pierwszym literackim skojarzeniem: problem niedojrzałości i młodości. Wszystkie te „gęby”, „upupienia”, łypanie na łydki – stąd się właśnie wywodzą. Pisarz wyśmiewa wszystkie maski, jakie zakładamy, kpi z obyczajów i norm narzucanych wszystkim przez szlachtę, katolicyzm. Wyśmiewa zaściankowość. Krytycy na „Ferdydurke” nadal kręcili nosami, ale książkę docenili inni literaci, w tym m.in. Bruno Schulz i Zofia Nałkowska.

Iwona księżniczka Burgunda, Warszawa, PIW 1938

To pierwszy tekst dramatyczny. Aż dziw bierze, że ten dramat tak chętnie brany na warsztat przez współczesnych reżyserów teatralnych na początku też nie spotkał się ze zrozumieniem czy choćby najmniejszym zainteresowaniem. To groteska na temat formy i obyczajów, które krępują ludzi.

Trans-Atlantyk, Paryż, Instytut Literacki 1953

Wszystko zaczęło się od tego, że pisarzowi zaproponowano udział w rejsie inauguracyjnym transatlantykiem MS Chrobry. Statek w 1939 roku po raz pierwszy wyruszał z Gdyni do portów Ameryki Południowej. Pisarz wysiadł w Buenos Aires w sierpniu 1939 roku i gdy kilka dni później statek odpływał z powrotem do Europy, odmówił powrotu.

Samotny, biedny i opuszczony – tak można opisać Gombrowicza w tych latach. Swoje doświadczenia z tego czasu zamknął w tej powieści, którą określa się jako prowokację i rozprawę z polskością

Dziennik 1953-1956, Paryż, Instytut Literacki 1957; Dziennik 1957-1961, Paryż, Instytut Literacki 1962; Dziennik 1961-1966, Paryż, Instytut Literacki 1966

Są tacy śmiertelnicy, którzy wolą te trzy tomów dzienników od wszystkich innych utworów pisarza. Gorzkie, zabawne, prowokacyjne, inteligentne do szpiku kości. O kulturze, społeczeństwie, literaturze, emigracji, pisaniu.

Pierwszy tom otwierają narcystyczne słowa, które pasowałyby do tak wielu wydawanych obecnie powieści nazywanych autofikcją:

Bakakaj, Kraków, Wydawnictwo Literackie 1957

Zbiór opowiadań, w dużej mierze są to teksty, które ukazały się w „Pamiętniku...”, ale przeredagowane. Tytuł zbioru pochodzi od nazwy jednej z ulic Buenos Aires, przy której mieszkał autor. Gombrowicz kontynuuje śmianie się ze wszystkich wokół.

Pornografia, Paryż, Instytut Literacki 1960

Od tej powieści rozpoczęła się wielka, międzynarodowa popularność pisarza. Prowokacyjne, przez lata wywołujące kontrowersje.

Alter ego Gombrowicza, Witold, poznaje tajemniczego Fryderyka, którego ekscentryczne zachowanie połączone ze sporą ogładą oraz obeznaniem w świecie sztuki wydaje mu się do tego stopnia intrygujące, że chce go bliżej poznać. Gra niedomówień i humoru toczy się w gombrowiczowskim stylu.

Na podstawie książki powstał film w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego.

Kosmos, Paryż, Instytut Literacki 1965

O czym jest „Kosmos”? Istotę poszukiwań pisarza w tej książce (nazywanej jego arcydziełem) niech odda cytat:

Niedawno w kinach premierę miał film Andrzeja Żuławskiego będący uwspółcześnioną adaptacją „Kosmosu”. Pierwszy od 15 lat, a zarazem ostatni film Andrzeja Żuławskiego będący uwspółcześnioną adaptacją „Kosmosu” Gombrowicza. Witold i Fuks udają się do prywatnego pensjonatu. Jeden nie zdał egzaminów na prawie, drugi porzucił pracę u paryskiego projektanta. W zdawałoby się spokojnym miejscu dochodzi do dziwnych sytuacji. Wróbel zawieszony na sznurku, dziwne znaki w ogrodzie czy zniekształcone usta pokojówki skrywają tajemnicę. Nie tylko intrygująca zagadka zaprząta głowę Witolda – zakochuje się on bez pamięci w zamężnej kobiecie. Do czego to wszystko doprowadzi i kiedy zamiast wróbla zawiśnie człowiek?

Kronos, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013

Ta książka wywołała sensację na literackim rynku parę lat temu. Obrosła legendą jeszcze przed publikacją. Bo „Kronos” to prywatny dziennik Gombrowicza, który po raz pierwszy trafił do szerokiego grona czytelników w 2013 roku.

Zapiski, sporządzane przez Gombrowicza w ciągu kilkudziesięciu lat, mają charakter bardzo prywatny, nierzadko intymny. Pisarz próbuje w nich zrekonstruować czas miniony i przyjrzeć się własnemu życiu jako chronologicznej serii zdarzeń. Ale jest to też tom, w którym pisarz wylicza (dosłownie) wszystkie swoje wydatki, przychody i rozchody oraz stosunki seksualne. Przezabawna lektura – pod warunkiem że podejdzie się do niej z odpowiednim nastawieniem.