Jak wynika z danych Biblioteki Narodowej, publikowanych co roku w specjalnym raporcie, Polki i Polacy najchętniej czytają powieści kryminalne i sensacyjne – w roku 2020 stanowiły one 24% wszystkich książek, po które sięgano najczęściej. Co więcej, pojawienie się ekranizacji danej książki nierzadko wpływa również na zwiększenie popularności danego dzieła (w sprzedaży ukazują się i specjalne wydania konkretnych tytułów, z filmowymi okładkami). I tym sposobem ktoś, kto najpierw był widzem, sięga po książkowy pierwowzór serialu czy filmu i staje się również czytelnikiem. Nierzadko jednak powieści kryminalne, które postanowiono zekranizować i tak wcześniej zdobywały szczyty list bestsellerów. Poznajcie więc 10 książek, na podstawie których nakręcono filmy i seriale kryminalne!

„Kasztanowy ludzik”, Søren Sveistrup, średnia ocen w lubimyczytać.pl: 7,5/10

Søren Sveistrup jest najlepszym przykładem na to, że literatura i kino bywają ze sobą ściśle powiązane. Duński pisarz ukończył literaturę i historię na Uniwersytecie Kopenhaskim oraz studia w Duńskiej Szkole Filmowej. Zanim napisał „Kasztanowego ludzika”, pracował jako scenarzysta. To on stworzył słynny serial „The Killing”, jest również autorem scenariusza do „Pierwszego śniegu”, nakręconego na podstawie powieści Jo Nesbø. Napisany przez Sveistrupa w 2018 roku „Kasztanowy ludzik” również doczekał się swojej ekranizacji – serial na jego podstawie można oglądać na Netflixie, a autor powieści został także zaproszony do prac nad scenariuszem produkcji.

Książka – jak i serial – opowiada o seryjnym mordercy terroryzującym Kopenhagę i zostawiającym na miejscach zbrodni tytułowe kasztanowe ludziki. Śledztwo w tej sprawie prowadzą: Naia Thulin i oddelegowany (czy raczej „wywalony na zbity pysk”) z Europolu Mark Hess – oboje nie tylko próbują złapać zabójcę, ale i borykają się z własnymi problemami, co nie pomaga im w pracy. Pierwsze tropy prowadzą jednak do dziewczynki, którą wcześniej uznano za zmarłą – córki pani minister spraw społecznych. Sprawa staje się tym bardziej tajemnicza, że do zabójstwa dziecka przyznał się już pewien człowiek...

Jak o powieści napisała użytkowniczka o nicku Ciasteczko:

Seria Ty, Caroline Kepnes, średnia ocen w lubimyczytać.pl: 6,5/10

Do tej pory w języku polskim ukazały się trzy książki z serii Ty Caroline Kepnes: „Ty”, „Ukryte ciała” i „Ty kochasz mnie”. Netflix nakręcił na ich podstawie (choć interpretacja powieści jest bardzo swobodna) trzy sezony serialu pod tym samym tytułem – ostatni z nich miał premierę w październiku, a już ogłoszono, że powstanie i czwarta seria. Joe Goldberg, morderca niemogący powstrzymać swojej fascynacji coraz to kolejnymi kobietami, przyciąga przed karty książek i ekrany niemało czytelników i widzów. Bohater wykreowany przez Kepnes robi wszystko, by zdobyć kobietę, na której mu zależy, usuwając wszelkie żywe przeszkody, stojące mu na drodze do szczęścia. Wpada w obsesję, której konsekwencje są dla wielu śmiertelne... Penn Badgley, odgrywający rolę Goldberga w serialu, zaznacza, że nienawidzi swojej postaci:

Co zresztą potwierdza sam Goldberg, mówiący w „Ukrytych ciałach”:

Użytkowniczka Ania tak napisała o pierwszej z książek z tego cyklu:

Seria Kości, Kathy Reichs, średnia ocen w lubimyczytać.pl: 7,0/10

„Kości” są już serialem kultowym, kręconym aż przez 12 lat – od roku 2005 do 2017. Główną bohaterką książek i ekranizacji, która na ich podstawie powstała jest dr Temperance Brennan – antropolożka sądowa. Ekspertka pracuje w Jeffersonian Institute w Waszyngtonie i choć raczej nikt nie ma wątpliwości co do tego, że naukowczyni to specjalistka w swojej dziedzinie, to jej relacje z pozostałymi członkami zespołu nie zawsze należą do najlepszych. Brennan to indywidualistka, osoba, dla której kontakty z innymi osobami nie należą do najłatwiejszych, niełatwo jej okazywać własne uczucia, emocje, choć bez problemy odczytuje je u ludzi spotykanych przez nią na co dzień.

Kathy Reichs, twórczyni serii, sama pracowała jako antropolożka sądowa, była również koronerem stanu Północna Karolina, posiada certyfikat American Board of Forensic Anthropology. Nic więc dziwnego, że opisywane przez nią sprawy, a przede wszystkim to, w jaki sposób Brennan i jej zespół pomagają w rozwiązywaniu zagadek zabójstw, mając do dyspozycji często jedynie tytułowe kości, jest napisane tak ciekawie i z taką precyzją. W końcu wszystkim książkowym specjalistom, jak możemy przeczytać w powieści „Déja dead”, towarzyszy maksyma: „Nikt nie powinien umierać anonimowo”.

Serial stworzony na podstawie powieści Reichs cieszył się niemałą sympatią widzów – pozostawał przecież na ekranach przez 12 lat. Produkcja przedstawiała zarówno rozwiązywane przez zespół Jeffersonian sprawy, jak i prywatne relacje między nimi, zwłaszcza rozkwit uczucia między Brennan (Emily Deschanel) a Boothem (David Boreanaz).

Zagadki kryminalne panny Fisher, Kerry Greenwood, średnia ocen w lubimyczytać.pl: 8,0/10

Dużą popularnością cieszą się zazwyczaj seriale kryminalne nakręcone w USA lub w krajach skandynawskich, stworzone na podstawie powieści autorów pochodzących właśnie z tych krajów. Na tym tle zdecydowanie wyróżniają się „Zagadki kryminalne panny Fisher”, czyli produkcja australijska (w jednym z odcinków w dużej roli możemy zobaczyć polskiego aktora, Jacka Komana), stworzona na podstawie utworu twórczyni pochodzącej z tego samego kraju. Kerry Greenwood jest z wykształcenia prawniczką, jednak poświęciła się pisaniu – nie tylko kryminałów, ale także sztuk teatralnych i książek dla dzieci.

Bohaterka „Zagadek kryminalnych”, Phryne Fisher (w serialu dostępnym na Netflixie wciela się w nią Essie Davis) to kobieta zdecydowanie nietuzinkowa. Żyje w latach 20. XX wieku w Melbourne, więc w czasach, gdy przedstawicielki płci żeńskiej nie miały jeszcze tak dużej niezależności jak dzisiaj. Fisher to jednak kobieta bogata, więc i na więcej może sobie pozwolić. Nie tylko w strefie obyczajów: nie ma dzieci, mężczyzn zmienia jak rękawiczki (choć w jej życiu w pewnym momencie pojawi się przystojny i sprawiedliwy inspektor Robinson), postanawia też pracować jako detektywka. I to całkiem nieustraszona, choć pozory – jej fryzura, makijaż, drogie ubrania – mogłyby wskazywać na to, że na mierzenie się z przestępcami nie ma ona ani sił, ani ochoty. Nic bardziej mylnego!

Na podstawie powieści Greenwood powstał nie tylko serial (na który składają się trzy sezony), ale i film „Panna Fisher i krypta łez”, cieszący się zdecydowanie mniejszym uznaniem fanów i krytyków niż serialowe produkcja. Co więcej, istnieją nawet filmowe „Zagadki kryminalne nowej panny Fisher”, których akcja dzieje się w latach 60. XX i których główna bohaterka rozwija swoją zawodową karierę, wzorem słynnej ciotki.

O trzeciej z powieści o pannie Fisher, „Morderstwie w pociągu”, użytkowniczka Ann napisała tak:

„Ziarno prawdy”, Zygmunt Miłoszewski, średnia ocen w serwisie lubimyczytać.pl: 7,7/10

Nie tylko powieści autorów spoza Polski zostają zekranizowane, czego dowodzi m.in. „Ziarno prawdy” Borysa Lankosza, będące adaptacją książki Zygmunta Miłoszewskiego o tym samym tytule. To drugi utwór z cyklu o prokuratorze Teodorze Szackim. Tym razem akcja powieści Miłoszewskiego rozgrywa się w Sandomierzu, a główny bohater (w filmie grany przez Roberta Więckiewicza) tym razem zajmuje się sprawą ciała (zupełnie pozbawionego krwi) powszechnie szanowanej działaczki społecznej. Okazuje się jednak, że przyjdzie mu się zmierzyć nie tylko z teraźniejszością, ale i mroczną historią małego miasteczka, dawnymi zbrodniami i winami.

Filmowa produkcja otrzymała m.in. nominację do Złotych Lwów i Orłów Hollywoodzkich, a książka cieszy się niemałym uznaniem użytkowników lubimyczytać.pl – uzyskała średnią ocen 7,7/10. Jak napisał o niej użytkownik Mariusz MC:

Seria Pretty Little Lies, Sara Shepard, średnia ocen w lubimyczytać.pl: 7,4/10

„Słodkie kłamstewka” przez siedem sezonów – od 2010 do 2017 roku – przyciągały widzów przed telewizory i ekrany komputerów. W Polsce serial najpierw był dostępny na AXN, potem na Netflixie, a następnie zniknął zewsząd, dostępne są jedynie „Słodkie kłamstewka: Perfekcjonistki”, odnoga produkcji, którą można oglądać na HBO GO. Jednak ci, którzy serial oglądali i bardzo go polubili, nie muszą za nim tak bardzo tęsknić – mogą sięgnąć po powieści Sary Shepard, warto jednak pamiętać, że serial stanowił ich dość swobodną interpretację.

Shepard w dzieciństwie marzyła ponoć o tym, by zostać genetyczką, projektantką klocków LEGO lub gwiazdą oper mydlanych. Koniec końców została poczytną pisarką, a serię Pretty Little Lies stworzyła, inspirując się swoimi nie najlepszymi wspomnieniami z czasów szkolnych. W tomie „Tajemnice Ali”, będącym prequelem serii, czytelnik poznaje Emily, Arię, Hannę, Spencer i Alison DiLaurentis – najjaśniejszą z licealnych gwiazd. Wydawałoby się, że Ali to niemal księżniczka, której życie jest usłane różami, jednak ktoś znał pewien jej sekret i czyhał na najmniejsze potknięcie dziewczyny, życząc jej śmierci i pragnąc zamienić życie najbliższych Ali w koszmar...W końcu bohaterka znika w tajemniczych okolicznościach, a rok później jej przyjaciółki zaczynają dostawać dziwne SMS-y.

Choć seria jest skierowana raczej do nastolatek, użytkownicy i użytkownicy lubimyczytać.pl wspominają w swoich recenzjach, że często wracają z sentymentem do tych książek lub że wcześniej ich nie czytali, a chcieli na nowo odkryć rzeczywistość znaną z serialu. Jak napisała użytkowniczka Pisane Myślami:

„Żmijowisko”, Wojciech Chmielarz, średnia ocen w lubimyczytać.pl: 7,4/10

Wojciech Chmielarz zasłynął m.in. jako autor serii o Jakubie Mortce czy Dawidzie Wolskim, ale ma na swoim koncie także książki z pogranicza powieści kryminalnych, obyczajowych, thrillerów. Należy do nich także „Żmijowisko”. To właśnie w agroturystyce w tytułowym Żmijowisku – niewielkiej wsi, bawią się bohaterowie powieści – znajomi po trzydziestce, którzy poznali się jeszcze na studiach. Co roku wyjeżdżają razem na wakacje, by odreagować stresy codziennego życia w mieście. Tym razem jednak dochodzi do tragedii – znika Ada, córka Kamili i Arka, który rok po tragicznych wydarzeniach wraca do Żmijowiska, by kontynuować poszukiwania dziecka...

W trakcie lektury czytelnik przekonuje się jednak, że nic nie jest takie, jakim początkowo się być zdawało... Na podstawie książki Wojciecha Chmielarza CANAL+ wyprodukował serial, w którym w Arka wcielił się Paweł Domagała, a w Kamilę – Agnieszka Żulewska. W ekranizacji pojawili się również Cezary Pazura (jako Kajetan) i Piotr Stramowski w roli Roberta. Pierwszy odcinek „Żmijowiska” obejrzało w ciągu tygodnia ponad 760 tysięcy widzów (każdy premierowy odcinek oglądało około 150-200 tysięcy widzów), a książka, na podstawie której powstał serial, doczekała się w serwisie lubimyczytać.pl niemal 1800 opinii i ponad 11 tysięcy ocen. Jak napisała o niej użytkowniczka cicholszczanka:

Seria o Cormoranie Strike'u, Robert Galbraith, średnia ocen w serwisie lubimyczytać.pl: 7,3/10

J.K. Rowling to pisarka działająca na wielu literackich polach. Napisała nie tylko serię o Harrym Potterze i Fantastycznych zwierzętach, ale i cykl powieści kryminalnych (z bardzo wyraźnym wątkiem obyczajowym). Ten ostatni publikuje pod pseudonimem Robert Galbraith, a poświęciła go dwójce bohaterów – detektywowi Cormoranowi Strike'owi i Robin Ellacott. W pierwszej części serii, „Wołaniu kukułki”, Strike ma za zadanie odnaleźć zabójcę supermodelki Lali Landry. Choć większość osób podejrzewa samobójstwo, brat kobiety w tę wersję wypadków nie wierzy, dlatego wynajmuje detektywa. Ten z kolei zatrudnia w swojej agencji sekretarkę – Robin Ellacott, która zawsze o pracy detektywa marzyła. Niestety, na razie musi pełnić tylko drugoplanową rolę, a na dodatek za swoją pracę nie otrzymuje zbyt dużego wynagrodzenia. Z czasem – w kolejnych częściach serii – kobieta, odwlekając w nieskończoność odejście z agencji i zerwanie kontaktów z Cormoranem, staje się jego wspólniczką i równoprawnym partnerem.

Na podstawie powieści Galbraitha wyprodukowano serial, dostępny m.in. na HBO, CANAL+ i w Playerze. Do tej pory powstały trzy sezony, w których Tom Burke wcielił się w rolę Cormorana, a Holliday Grainger zagrała Robin. Sama J.K. Rowling kontynuuje tworzenie kolejnych powieści, zapewne powstaną więc i kolejne odcinki ich serialowej adaptacji. Czytelniczka Yumeka tak zachwala klimat powieści brytyjskiej pisarki:

Seria o Enoli Holmes, Nancy Springer, średnia ocen w lubimyczytać.pl: 7,4/10

Seria o młodej detektywce doczekała się już sześciu odsłon w języku angielskim, po polsku ukazał się właśnie piąty tom przygód Enoli pt. „Sprawa szyfru na krynolinie”. Główna bohaterka powieści amerykańskiej pisarki to siostra Sherlocka i Mycrofta Holmesów, dziewczynka niezależna, chcąca stanowić sama o sobie (a w XIX wieku, gdy rozgrywa się akcja książki, to nie jest najłatwiejsze zadanie dla młodej kobiety).

Panna Holmes potrafi też rozwiązywać najbardziej skomplikowane intrygi kryminalne: odszukała zaginionego markiza, pomogła pewnej leworęcznej lady, a żadna zaszyfrowana wiadomość nie zostanie przez nią nieprawidłowo odczytana. Historia o Enoli stała się inspiracją dla Netflixa do stworzenia filmu o przygodach właśnie tej bohaterki, w którą w produkcji wciela się Millie Bobby Brown, Sherlocka (w książkach Springer zdecydowanie mniej charakternego niż w prozie sir Conan Doyle’a) zagrał Henry Cavill, a Mycrofta – Sam Claflin. Film opowiada o początkach detektywistycznej działalności Enoli, jednak nieustraszona, inteligentna i silna młoda bohaterka powróci, jak już zapowiedział Netflix, w drugiej części filmu, do którego zdjęcia mają ruszyć jesienią 2021 roku.

Użytkowniczka Otulonaksiazkami tak napisała o trzeciej książce z serii, „Sprawie osobliwego wachlarza”:

Powieści Agathy Christie, średnia ocen w lubimyczytać.pl: 7,0/10

Index Translationum to specjalna baza, założona przez UNESCO, w której gromadzone mają być wszystkie informacje na temat tego, na ile języków przetłumaczono konkretną książkę. Według tych danych, najczęściej tłumaczonym pisarzem (a właściwie pisarką, jednak autorka ta zajmuje pierwsze miejsce wśród twórców obojga płci) jest Agatha Christie – jej książki przetłumaczono 7233 razy (liczba ta przedstawia ilość wszystkich tłumaczeń, a nie tłumaczeń na konkretne języki). Brytyjskiej autorki nie trzeba raczej żadnemu molowi książkowemu przedstawiać – w serwisie lubimyczytać.pl fakt przeczytania jakiegokolwiek jej utworu deklaruje niemal 48 tysięcy osób, a kolejne 107 tysięcy chce jej książki przeczytać. Agatha Christie ma również w naszym portalu 5580 fanów.

Nic więc dziwnego, że na podstawie jej cieszących się ogromną popularnością książek powstają filmy, seriale. Polskie i zagraniczne serwisy poświęcone filmom wymieniają średnio od 120 do 150 produkcji, które zostały zainspirowane twórczością Królowej Kryminałów. Do tych najbardziej znanych należy serial „Poirot”, który kręcono w latach 1989-2013 i w którym rolę belgijskiego detektywa zawsze używającego swoich szarych komórek zagrał David Suchet. Powstała też seria o pannie Marple, podobno ulubionej postaci samej autorki – serial powstawał w latach 2004-2013, główną rolę grała najpierw Geraldine McEwan, a później – Julia McKenzie. Na 11 lutego 2022 roku zapowiedziana jest z kolei premiera filmu „Śmierć na Nilu”, na podstawie powieści pod tym samym tytułem. Film wyreżyserował Kenneth Branagh, który wcieli się również w rolę Herkulesa Poirot. W pozostałych rolach zobaczymy: Gal Gadot (jako Linnet Ridgeway Doyle), Armiego Hammera (jako Simona Doyle’a) i Annette Bening (jako Euphemię).

Seriali i filmów powstało na podstawie książek niemało – powyższa lista stanowi tylko wybór konkretnych tytułów. Jakie utwory i ich ekranizacje dodalibyście do tego zestawienia? Czekamy na Wasze głosy i podpowiedzi dla innych czytelników i czytelniczek w komentarzach! A jeśli literatury spod znaku powieści kryminalnej nigdy nie jest dla Was za wiele, zapraszamy do zajrzenia do Kategorii Kryminał, Sensacja, Thriller na lubimyczytać.pl, gdzie znajdziecie niemało inspiracji!