1. „Nutria i Nerwus”, Małgorzata Musierowicz, Wydawnictwo Akapit Press

W zestawieniu nie może zabraknąć książek Małgorzaty Musierowicz i jej sagi rodu Borejków, która powstaje już przecież od kilku dziesięcioleci. Potomkinie Mili i Ignacego przeżywały swoje pierwsze miłości i zawodowe perypetie w otoczeniu wszystkich pór roku, także tych najbardziej upalnych. Najcieplejszą (pod względem pogodowym, oczywiście) z powieści Musierowicz wydaje się „Nutria i Nerwus”. Ten dziesiąty już tom Jeżycjady, wydany po raz pierwszy w 1994 roku, opowiada o tym, jak pewnego lata Gabrysia wpada na pomysł, by jej dwie córki – Laura i Róża – wyruszyły na wakacje pod opieką swojej ciotki (a siostry Gabrysi) Natalii, nazywanej w rodzinie Nutrią. Nutria wsiada więc do pociągu razem z siostrzenicami (i gitarą). Jak można by przypuszczać, Natalia nie zgodziłaby się tak chętnie na podróż z charakternymi dziewczynkami, gdyby nie jeszcze jeden ważny powód, który ją do tego skłonił – chęć ukrycia się przed odrzuconym absztyfikantem. Jak się jednak okaże w trakcie czytania książki, to nie przed nim, a przed jego bratem Nutria zacznie w czasie swoich wakacji uciekać. A tej jej wyprawie nieodmiennie towarzyszyć będzie wyczuwalny w powietrzu upał, duszna i parna atmosfera Poznania, Inowrocławia, Pobiedzisk, okolic Gniezna, Trzemeszna, letnich lasów i wypełnionych ludźmi autobusów i pociągów.

2. „Gdzie śpiewają raki”, Delia Owens, Wydawnictwo Świat Książki

Z kolei w otoczeniu lepkich, gorących bagien Karoliny Północnej rozgrywa się akcja powieści „Gdzie śpiewają raki” Delii Owens. Pewnego dnia, gdy w okolicy mokradeł znalezione zostaje ciało lubianego przez wszystkich Chase’a Andrewsa, podejrzenia od razu padają ku Kyi Clark, mieszkającej samotnie Dziewczynie z Bagien. Senni, wydawałoby się, że niemal otępiali od promieni słonecznych, mieszkańcy miasteczka Barkley Cove nie podchodzą bowiem do outsiderów, „dziwaków” bez podejrzliwości. Powieść, która w 2019 roku uzyskała nominację w Plebiscycie Książka Roku lubimyczytać.pl w kategorii Literatura piękna, nazywana jest „odą do świata przyrody”, a opisywane w niej „gorące dzikie bagno jest tak samo żywe, jak każda inna postać w tej książce”. Kya, główna bohaterka utworu, wydaje się niemal zespolona z otaczającą ją przyrodą, w towarzystwie której spędziła całe życie. Nawet swój dom udekorowała w taki sposób, że nie można mieć wątpliwości, iż dziewczyna sama czuje się nierozerwalnym elementem otaczającej ją przyrody.

3. „#Upał”, Michał Olszewski, Wydawnictwo Znak

O upale pisze również w swoim… „#Upale” Michał Olszewski. Hashtag w tytule książki pojawił się nieprzypadkowo, ponieważ główny bohater powieści – 40-letni Fej (od Facebooka), pracuje w krakowskim serwisie „Miasto na gorąco”, a jego głównym zadaniem jest sprawienie, by słupki bez przerwy szły w górę, by się klikało. A że akurat miasto i cały kraj mierzą się z falą gorąca, bohater „#Upału” próbuje coś na tym ugrać. Jak sam mówi: „Szeruję, lajkuję, followuję, wokół osi czasu nawijam naprawdę grube tematy (…), jestem redaktorem kontentu, lubię być kontent”. Fej budzi się i zasypia z telefonem w ręku, „jest stroną czynną, a nie bierną”, cały dzień spędza w biegu. Nie ma czasu dla dzieci, żonę okłamuje, bo ma kochankę, o której ona (oczywiście?) nie wie, w domu praktycznie nie bywa, za każdym razem zbywa dzwoniącą do niego matkę. Fej jest przekonany, że może i potrafi wszystko kontrolować, jednak pewnego upalnego dnia przekona się – w bardzo okrutny sposób – że to nieprawda. „#upałem” Michał Olszewski, autor wyróżnionych Nagrodą im. Ryszarda Kapuścińskiego „Najlepszych butów na świecie”, udowodnił, że pisze nie tylko znakomite reportaże, ale i powieści.

4. „Udręka i ektaza”, Irving Stone, różne wydania

A teraz przenieśmy się w zupełnie inne czasy, do innej rzeczywistości. Jeśli trudno Wam znieść upały, zwłaszcza gdy w biurze nie działa klimatyzacja, a w domu nie macie jej wcale, pewnym pocieszeniem może być dla was „Udręka i ekstaza” Irvinga Stone’a. To beletryzowana autobiografia Michała Anioła – jednego z najwspanialszych artystów wszechczasów, nie tylko rzeźbiarza, ale również malarza, architekta i poety. Człowieka ogromnie pracowitego (freski zdobiące Kaplicę Sykstyńską malował po 80-tce!) i niepokornego, który nie bał się walczyć o własną wizję dzieł z papieżami i innymi władcami epoki odrodzenia. Ale gdzie tu upał? Michał Anioł urodził się w miejscowości Caprese (dzisiaj nazwanej Caprese Michelangelo, na część twórcy) w Toskanii, przez wiele lat pracował pod upalnym słońcem Florencji. Nie on jeden zresztą. Jak pisze Irving Stone:

Bez względu więc na to, jak nam – żyjącym w Polsce XXI wieku – będzie w pracy gorąco, oni zapewne mieli gorzej. „Udręka i ekstaza”, choć przepełniona gorącym włoskim klimatem, jest przede wszystkim wciągającą, napisaną przystępnym językiem biografią-hołdem dla Michała Anioła.

5. „To zmienia wszystko”, Naomi Klein, Wydawnictwo Muza

Być może i w Polsce zapanują niedługo iście toskańskie upały, a w samej Toskanii i zapewne jeszcze większe, ponieważ – jak eksperci ostrzegają już od lat – stoimy w obliczu globalnego ocieplenia. Na ten temat powstała już niejedna książka, m.in. „To zmienia wszystko” Naomi Klein. To trzecia, po „No Logo” i „Doktrynie szoku”, książka trylogii, w której autorka diagnozuje kolejne światowe kryzysy i pokazuje drogi ich przezwyciężenia. W omawianej publikacji Klein pisze o globalnym ociepleniu i innych zmianach klimatu, umieszczając je w szerokim kontekście politycznym, ekonomicznym, społecznym. Ciekawą pozycją jest również „Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata” Andrzeja Marca – autor patrzy na problem kryzysu klimatycznego, na epokę antropogenu filozoficznym okiem, nawiązuje do takich współczesnych nurtów filozoficznych jak nowy materializm, realizm spekulatywny, ontologia zwrócona ku przedmiotom. A jeśli chcecie zwrócić się do naukowych podstaw, poczytać o globalnym ociepleniu w szerokim ujęciu, sięgnijcie po „Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu”.

Jakie książki dodalibyście do naszej „upalnej” listy? Które utwory pamiętacie właśnie z takiego gorącego, parnego klimatu, a jakie dzieła dopiero zamierzacie przeczytać? Czekamy na Wasze propozycje w komentarzach!

Artykuł po raz pierwszy ukazał się w lipcu 2021 roku.

[as]