Nadrabiam kompulsywnie zaległości z Tokarczuk, trochę wiedziona ambicją, a trochę wstydem, że mimo filologicznego wykształcenia, nie przeczytałam każdej z jej książek. Wszystkiemu winien ten Nobel, gdyby nie on, pewnie udałoby się ten wyrzut sumienia przypudrować lekturą innych, równie ważnych autorów. Czytam zatem „Biegunów” i , w sumie, dobrze mi z nimi. Sączę ich wieczorami, powoli, z doskoku, fragmentarycznie, dostosowując się tak naprawdę do konstrukcji książki. Tworzą ją różne składowe – ni to opowiadania, ni to eseje, niby powiązane, a de facto mogące istnieć niezależnie i suwerennie. To pewnie główny zarzut ze strony tych, którzy sięgając po powieść, spodziewali się potoczystej narracji i podanego na tacy klarownego przesłania – w końcu bycie nagradzanym autorem obliguje. A tu trzeba samemu wyłuskać to, co ważne i mądre, pokontemplować, niejako wyłączyć się z obiegu, inaczej lektura zirytuje, da poczucie zmarnowanego czasu.

Staram się zatem niespiesznie czytać, notując przy tym co lepsze kąski, złote myśli o nas, o naszej kondycji, o wiecznej potrzebie zmiany, gonitwie za bliżej nieokreślonym szczęściem. Jak choćby taką:

Idea podróżowania, bycia w ruchu jest uniwersalna, obecnie zaś, w pandemicznych okolicznościach, w czasie izolacji, bezruchu i ograniczeń, dobrze ją poddać dodatkowej refleksji…

W jaki sposób podejmujecie swoje wybory książkowe? U mnie z tym bardzo różnie. Oczywiście, są pozycje które chcę przeczytać, są też takie, które trafiają w moje ręce z powodów służbowych. Niektóre to po prostu prezenty. I jest też osobna kategoria – książki, które czytam w zasadzie przez przypadek. Tak było pół roku temu (o czym również pisałem) z całą serią Thorgala, który po prostu leżał u znajomych na regale, a ja miałem ze sobą dużą torbę i jakoś tak się potoczyło… W podobny sposób trafiła do mnie również ta książka.

„Futbol w cieniu Holokaustu. Ajax, Holendrzy i wojna”.  Szperałem po redakcyjnych regałach w poszukiwaniu czegoś kompletnie innego, bodajże „Eksmitowanych” Desmonda i wtem! reportaż Simona Kupera w zasadzie sam wpadł w moje ręce. Jak mogłem z tej okazji nie skorzystać?

Można wyjechać w Bieszczady, a można na Grenlandię. Tak właśnie zrobił Robert Peroni, wspinacz i podróżnik, który w wieku czterdziestu lat przeprowadził się na Grenlandię, czyli „Tam, gdzie wiatr krzyczy najgłośniej”. Jego, jak sam mówi, drugie życie zaczęło się od udziału w ekspedycji, która początkowo wcale go nie pociągała. Perspektywa zdobycia rekordu przebywania na Grenlandii była dla niego mało zachęcająca i chociaż ostatecznie ekspedycja osiągnęła zamierzony cel, on wcale nie odczuwał satysfakcji. Jednak niespodziewanie okazało się, że właśnie ta wyprawa zostawiła w nim wspomnienia, do których wraca się tak często, że przestają należeć do przeszłości, ale nadają naszym pragnieniom nowy kierunek. Jednostajna biel i łagodność Inuitów były tak wyraźne i głośne, i tak bardzo go fascynowały, że Peroni postanowił w końcu zostać częścią tego białego i cichego świata, o którym opowiada w swojej książce. Przybliża w niej mentalność Inuitów, ich historię, ale również dotyka problemów, z którymi muszą się mierzyć. Opowiada o życiu, które w niewielkim stopniu przypomina to, jakie znamy. W izolacji i ekstremalnie niskich temperaturach mogą liczyć się tylko podstawowe wartości.

Zastygnę teraz w bezruchu i ciszy, będę delektować się opisami Grenlandii, zaczytam się w dialogach z mieszkańcami, dla których śmiech jest formą życia i którzy nie muszą odwoływać się do takich pojęć, jak tolerancja czy szacunek, ponieważ otwartość jest dla nich naturalną postawą. „Inuici” to inaczej „ludzie” i prostota stanowi fundament ich życia, chociaż w zasadzie należałoby powiedzieć, że prostota w ogóle jest fundamentem życia...

Przeglądając książkę, znalazłam właśnie idealny fragment na weekend: „Któregoś razu próbowałem wyjaśnić pewnemu chłopakowi stąd, że ulubionym sposobem spędzania czasu dla milionów Europejczyków jest robienie zakupów. – No nie, Robert, co też ty mówisz, ty zawsze żartujesz – brzmiała odpowiedź”.

Hmm… w sumie po co mi ta nowa sukienka na grenlandzkim śniegu i lodzie?

„Dwie twarze. Życie prywatne morderców z Auschwitz” Niny Majewskiej-Brown to wstrząsająca, bo wieloaspektowa historia, w której ukazano wszystko to, co działo się pod maską zła przedstawicieli totalitarnego, zbrodniczego systemu.

Autorka wyselekcjonowała fotografie, ulotki propagandowe III Rzeszy, urzędowe notatki, ale również prywatne listy, z których dowiadujemy się, jak działała szalona machina hitlerowskiego państwa. Interesujące, bardzo cenne materiały, patrząc na ich wartość stricte historyczną.

„Dwie twarze…” to też ukazanie – bardzo subtelne, ze zrozumieniem i wyczuciem – fabularnego, fikcyjnego wątku. Zapis relacji żony esesmana, nieświadomej ogromu grozy, który rozgrywa się w przedsionku piekła, obozach koncentracyjnych, jest czymś niezwykle poruszającym. Żyjąc w mydlanej bańce, iluzji podtrzymywanej przez męża, staje się w pewnym sensie również ofiarą. Ofiarą historycznej pamięci.

A o „pierwszej damie III Rzeszy" możecie przeczytać na Ciekawostkach Historycznych.

[kk]