Znalezione w Ninatece: Rozmowa z Hanną Krall
Słowa są zużyte, wszystkie słowa już były – mówi Hanna Krall, mistrzyni reportażu, autorka powieści i dziennikarka. W dzisiejszym odcinku naszego audiowizualnego cyklu zapraszamy do obejrzenia rozmowy, jaką przeprowadził z nią dziennikarz i reportażysta Mariusz Szczygieł. Potraktujmy to jako wstęp do lektury biografii Krall, którą od niedawna można znaleźć w księgarniach.
Hanna Krall jest reportażystką, pisarką i dziennikarką. Ukończyła dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Jako osoba żydowskiego pochodzenia była w czasie wojny ukrywana i cudem uniknęła śmierci w getcie – te doświadczenia sprawiły, że z czasem los Żydów i Zagłada stały się głównym motywem jej twórczości. Publikowała w „Życiu Warszawy”, „Polityce” i „Gazecie Wyborczej”. W latach 1982-87 była zastępcą kierownika literackiego Zespołu Filmowego „Tor”, gdzie współpracowała m.in. z Krzysztofem Kieślowskim, który na podstawie jej scenariusza nakręcił film „Krótki dzień pracy” (1981).
Światowy rozgłos przyniósł jej oryginalny w formie wywiad z przywódcą powstania w Warszawskim Getcie, Markiem Edelmanem zatytułowany Zdążyć przed Panem Bogiem (1977), który przetłumaczono m.in. na angielski, niemiecki, francuski, fiński i włoski. Jest autorką powieści Okna (1986) i Sublokatorka (1985) oraz licznych zbiorów reportaży, m.in. Trudności ze wstawaniem (1990), Dowody na istnienie (1996, książki, której tytuł stał się nazwą wydawnictwa założonego przez Mariusza Szczygła i Wojciecha Tochmana) i To ty jesteś Daniel (2001). Odznaczona m.in. Nagrodą Wielką Fundacji Kultury, Orderem Ecce Homo i Dziennikarskim Laurem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.
Rozmawia dwójka wytrawnych reportażystów. Widać też, że spotyka się dwoje blisko ze sobą zaprzyjaźnionych ludzi.
W prezentowanym filmie Hanna Krall spotyka się z Mariuszem Szczygłem. Ich znajomość trwa już od ponad dwudziestu lat. Widać, że rozmawia dwójka wytrawnych reportażystów, wprawionych w prowadzeniu rozmów, w zadawaniu pytań i w zręcznym na nie odpowiadaniu. Widać, że spotyka się dwoje blisko ze sobą zaprzyjaźnionych ludzi. Widać wreszcie, że spotyka się uczeń ze swoją wielką mistrzynią – i widać ogromny szacunek, jaki Szczygieł ma dla Hanny Krall.
Pytania dotyczą przede wszystkim pracy reportażystki: jej warsztatu, bohaterów jej tekstów i poruszanych w nich tematów. Podkreśla, że im więcej się słucha cudzych historii, tym więcej jest milczenia – nie można udzielić jednoznaczych odpowiedzi na jakiekolwiek pytanie, wszystko zależy. Hanna Krall wyznaje również, że pisanie reportaży to dla niej sposób pobierania nauki o świecie, a jej rola w tym procesie to zapisywanie „jak było, zapisywanie świata”.
Ja chcę zapisywać świat, mówiąc górnolotnie, a mój bohater chce być zapisany. Człowiek chce pamiętać i być zapamiętany.
Te trywialne z pozoru uwagi oddają istotę pracy reportażysty, którego zadaniem nie jest oceniać, a jedynie dokumentować i oddawać głos swoim bohaterom. Opowiadając o tym, jak pracuje nad reportażami i buduje relacje z ich bohaterami, Krall cały czas pozostaje w cieniu, na drugim planie, oddając głos tym, którym poświęciła łamy swoich książek.
Obejrzyjcie fragment rozmowy Hanny Krall i Mariusza Szczygła:
Fragment audycji „Rozmowy poszczególne”; prod. Telewizja Polska S.A., Narodowy Instytut Audiowizualny; więcej na ninateka.pl.
Rozmowy poszczególne to cykl rozmów z luminarzami polskiej kultury i sztuki. W każdym z odcinków gość programu udziela wywiadu wybranej przez siebie osobie i we wskazanym przez siebie miejscu. Taka formuła zapewnia bohaterowi programu poczucie komfortu, a jednocześnie sprawia, że mamy do czynienia nie tyle z klasycznym wywiadem co właśnie z rozmową, w której obie strony dzielą się spostrzeżeniami, wymieniają uwagi, wspominają. Gośćmi programu są wybitni twórcy kultury o bogatym i niekwestionowanym dorobku m.in. Andrzej Wajda, Krzysztof Penderecki czy Tomasz Stańko. Rozmowy są okazją do podsumowania dotychczasowej twórczości, wskazania źródeł inspiracji i motywacji. Program został wyprodukowany przez Telewizję Polską i Narodowy Instytut Audiowizualny.
Za udostępnienie materiałów serdecznie dziękujemy serwisowi Ninateka.pl.
Po zapoznaniu się z rozmową Mariusza Szczygła z Hanną Krall jesteśmy już dobrze przygotowani na lekturę biografii reporterki Krall (już w księgarniach). Książka składa się z dwóch części. Jedną z nich stanowią rozmowy, jakie z Hanną Krall przeprowadził Wojciech Tochman; druga powstała na podstawie materiałów, jakie Mariusz Szczygieł znalazł w szufladzie biurka pisarki. "Krall" to nie wywiad. To rozmowa, w której zacierają się granice - i po chwili nie wiemy już, czy Krall jest jeszcze bohaterką, czy jak zawsze reporterką, bo nie potrafi się powstrzymać od zadawania pytań spotkanym ludziom w tej podróży w przeszłość. "Szuflada", druga część książki, to również podróż - ale przez domowe archiwum Hanny Krall. Mariusz Szczygieł wyciąga na światło dzienne pożółkłe już zdjęcia, listy i pocztówki, notatki robione na serwetkach... Każdy z tych przedmiotów, nawet skrawek papieru, to dowód na istnienie. Zachęcamy do lektury!
Źródło zdjęcia: Wikipedia. Hanna Krall na Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie, 2011.
komentarze [2]
W reportażach pani Krall niezwykle cenię właśnie ekonomię słowa, którą - wbrew pozorom - jest znacznie trudniej osiągnąć niż przegadany styl.
Ocalanie od zapomnienia to kolejny atut tej reportażystki, która jest dla mnie mistrzynią gatunku.