Gwałtowna śmierć, odwieczne prawo natury – „Burza”, debiutancki kryminał Zuzanny Gajewskiej

Zuzanna Gajewska to nowe nazwisko na scenie polskiego kryminału. Z wykształcenia dziennikarka i socjolożka. Jej życie zawodowe krąży wokół kultury, mediów oraz marketingu. „Burza”, bo tak brzmi tytuł jej debiutanckiej powieści, to nieoczywiste spojrzenie na temat śmierci, umierania, sztuki zbrodni i egzystencjalnych prawd. Wystarczy nadmienić, że Ewelina Zawadzka, główna bohaterka książki, to właścicielka zakładu pogrzebowego w Młynarach, samotna matka czteroletniej Karoliny, która wiedzie spokojne i stabilne życie. Jest tak aż do dnia, gdy podczas gwałtownej burzy w pobliżu dawnego młyna wodnego zostaje znaleziona martwa kobieta. Co było właściwym impulsem do napisania „Burzy”? O tym mówi nam sama autorka:

Miejsce zabójstwa, przerażającej prawdy, sekretów przeszłości – śmierć w różnych wymiarach

Gdy podczas gwałtownej burzy pewien starszy mężczyzna odnajduje ciało Marzeny Tolak, jasne staje się, że życie społeczności ulegnie diametralnej zmianie. Policja podejrzewa zabójstwo, jednak sprawę przysłania śmierć kilkunastu osób w tragicznym wypadku autobusu, zgniecionym przez przewracające się w czasie nawałnicy drzewa. Ciało Marzeny z powodu braku miejsc w elbląskim prosektorium trafia do zakładu Eweliny. Zuzanna Gajewska sportretowała bardzo nieoczywisty świat, w którym nie brakuje moralnych odcieni szarości. Autorka mówi nam o tym, w jaki sposób chciała opisać temat śmierci i umierania. Co stanowi motyw przewodni „Burzy”? Gajewska odpowiada w sugestywny i dający do myślenia sposób.

Co jednak ważne dla całej sprawy, zabójstwo daje początek zaskakującej serii wydarzeń, które bez reszty pochłaniają główną bohaterkę. Bo trzeba wiedzieć, że martwa kobieta nie była jej obca – ba, znały się, spotykały, a feralnego popołudnia Ewelina opiekowała się córeczką denatki. Była też świadkiem dziwnych sytuacji, które ją niepokoiły. Co motywuje zatem Ewelinę do działania? Zawiedziona brakiem postępów w policyjnym śledztwie bohaterka rozpoczyna samodzielne poszukiwania zabójcy. Na jaw wychodzą skrywane latami tajemnice, a głównym przeciwnikiem jest upływający czas.

Sztuka zbrodni w „Burzy” – wyzwanie opanowania formy, eksperymenty z konwencją

W jaki sposób wyzwolić konkretne emocje wśród czytelników? Wzbudzić litość, poczucie winy, wytworzyć aurę zagrożenia, niepewność. Powieść kryminalna zorganizowana jest wokół zbrodni, która generuje określone wydarzenia. Zuzanna Gajewska w bardzo świadomy sposób wykorzystuje fabularne schematy charakterystyczne dla opowieści spod znaku zbrodni, wprowadzając jednak w „Burzy” własną pieczęć. Twórcy i twórczynie często wykorzystują określony profil głównego bohatera – stróża prawa, prywatnego detektywa, policjanta po przejściach, weterana, który musi przywrócić pokój w świecie rządzonym przez chaos. „Burza” jest w tym kontekście wyjątkowa.

Medialna burza, tajemnice społeczności, tematyka tabu – „Burza” to nietypowe ujęcie motywów

W sztuce pisania zbrodni niezwykłe istotne jest przygotowanie odpowiedniego gruntu – miejsca, czasu, motywacji dla bohaterów, a także kompozycji. Zuzanna Gajewska przyznaje, że research, a więc przygotowanie samej struktury powieści, było dla niej bardzo ważną częścią procesu twórczego. „Bardzo lubię też research, a dokładnie rozmowy z ludźmi, dlatego tak chętnie prowadzę spotkania autorskie. Lubię dowiadywać się nowych rzeczy, podziwiam i szanuję ludzi z pasją i posiadających wiedzę w danym temacie. I to niezwykle fascynujące, gdy mogę z nimi rozmawiać na potrzeby książki”. – wyjaśnia nam autorka „Burzy”. Gajewska dodaje jednak coś jeszcze.

„Kiedy już byłam w trakcie pisania i w ramach researchu rozmawiałam z organizatorką ceremonii humanistycznych, w tym osobistego pożegnania, utwierdziłam się w przekonaniu, że wybór takiej bohaterki był dobry. Pamiętam, jak moja rozmówczyni powiedziała mi, że na pogrzebach często brakuje miejsca na osobę, którą żegnamy, że rodzina spotyka się na stypie i rozmawia o pogodzie i o tym, co u nich słychać, a temat zmarłego jest pomijany i ona chciała to zmienić. A ja, trochę analogicznie, chciałam napisać kryminał, w którym obok rozwiązywania zagadki, ważna będzie też sama ofiara i to, jakie emocje oraz zachowania wywołuje ta śmierć wśród innych”. I faktycznie trzeba przyznać, że w „Burzy” głos otrzymała bardzo niezwykła bohaterka, która swoją wrażliwością, określonym spojrzeniem na świat, może na nowo zredefiniować spojrzenie na śmierć, umieranie, wreszcie sztukę prowadzenia zbrodni. Gajewska wykazała się w tym przypadku bardzo ciekawym narzędziem i pomysłem na kompozycję swojej pracy.

Ważną częścią „Burzy” jest umiejętna kompozycja i akcentowanie poszczególnych wątków opowieści. Debiutująca autorka zwraca uwagę, że istotny jest oczywiście research, ale także świadome poszukiwanie wzoru, a wreszcie gra z fantazją. „Oczywiście najciekawsze jest wymyślanie. Moment, kiedy przychodzi pomysł do głowy czy to na książkę, czy po prostu na dany wątek lub scenę jest bardzo przyjemny. Wtedy najczęściej mam ochotę siąść i pisać, ale myśli płyną znacznie szybciej niż palce stukają w klawiaturę, więc zazwyczaj zapisuję ten strumień, który pod żadnym pozorem nie nadaje się, by pokazać go komukolwiek” – można się zatem domyślać, że całościowy obraz rodzi się w nieszablonowy sposób, a głos i intuicja autorki mają tutaj decydujące znaczenie.

Gajewska podkreśla jednak, że pisanie to rzemieślnicza praca, w której oprócz intuicji, istotną sprawą pozostaje odpowiednie kreowanie i używanie narzędzi. „Burza” jest zresztą w tym wymiarze prowadzona niemal perfekcyjnie, jednak, na co zwraca uwagę autorka, proces jest okupiony ciężką pracą. „Pierwotne fragmenty trzeba ugładzić, śmieję się, że właściwie to nawet przetłumaczyć na coś, co da się czytać. I to już jest trudniejsze. Co nie znaczy, że nie lubię pisania samego w sobie, wręcz przeciwnie, daje mi to wielką frajdę, ale kiedy już się wciągnę. Najgorzej, gdy zrobię sobie dłuższą przerwę i potem muszę na nowo wdrażać się w historię. To zabiera czas, a to z kolei frustruje, bo ten czas mogłabym poświęcić na pisanie. Morał z tego taki, by pisać regularnie” (śmiech). I trzeba podkreślić, że debiutancka próba jest ciekawa nie tylko formalnie, treściowo, ale także znaczeniowo. Zbrodnia pozostała przedstawiona w wielowymiarowy sposób, bazując na bardzo różnych wrażliwościach i temperamentach.

„Burza” to dopiero początek – debiutancka historia Zuzanny Gajewskiej

Symboliczny tytuł „Burzy” wskazuje, że gwałtowność i dynamika mogą generować bardzo zróżnicowane emocje. Wyładowania atmosferyczne, ale również wyładowania pierwotnych sił, mrocznej strony określony charakterów. Poszukiwanie odpowiedzi o zabójstwo Marzeny Tolak, zamordowanej blogerki, prowokuje do zadania pytań o autorską intencję, a także wartości, jakich w literaturze poszukuje Zuzanna Gajewska. Zarówno jako pisarka, ale także czytelniczka. Czego w literaturze szuka pomysłodawczyni „Burzy”?

„Ukrytych znaczeń. Gdzieś między kartkami. Lubię to uczucie, gdy sięgam po książkę dla rozrywki, a kończę ją pełna refleksji. Odkładam ją na półkę, a w mojej głowie mnożą się pytania, pojawiają nowe odpowiedzi i spostrzeżenia. To właśnie najbardziej cenię w literaturze popularnej. I teraz, jako autorka kryminału, dając czytelnikom książkę, w której na pierwszy rzut oka chodzi o to, by znaleźć zabójcę, chciałabym, żeby znaleźli tam coś, co ich poruszy. Może to będą refleksje na temat śmierci z racji wykonywanego przez Ewelinę zawodu, może rodzicielstwa, bo to też wyraźnie zaznaczony wątek lub hejtu w sieci, bo takie pierwsze głosy już się pojawiły. A może to będzie coś jeszcze innego, co nawet mi nie wpadło do głowy, a czytelnicy sami w tej książce to dostrzegą. I to będzie piękne.” – zaznacza Gajewska.

Gwałtowna śmierć, odwieczne prawo natury, zakazane tematy, poszukiwanie wzorca zbrodni, filozoficzne refleksje na temat przemijania. „Burza” to niezwykle angażująca, bardzo udana, niejednoznaczna w odbiorze debiutancka powieść, która pozostawia trwały ślad w pamięci czytelników zafascynowanych opowieściami spod znaku zbrodni.

Zuzanna Gajewska – z wykształcenia dziennikarka i socjolożka. Jej życie zawodowe krąży wokół kultury, literatury, mediów i marketingu. Z zamiłowania promotorka czytelnictwa – pod taką nazwą prowadzi blog i kanały w mediach społecznościowych. Kocha książki i wszystko, co z nimi związane. Jak nie czyta to pisze, a jak nie pisze to rozdaje książki na ulicy i zaraża czytaniem innych.

Do tej pory sama prowadziła spotkania autorskie, recenzowała książki innych autorów – dziś sama rzuca im wyzwanie. Przedstawia nam nową bohaterkę kryminałów – pracownicę zakładu pogrzebowego, która rozpoczyna własne śledztwa.

Przeczytaj fragment książki:

Burza

Issuu is a digital publishing platform that makes it simple to publish magazines, catalogs, newspapers, books, and more online. Easily share your publications and get them in front of Issuu's millions of monthly readers.

Książka „Burza” jest już dostępna w sprzedaży.

Artykuł sponsorowany.