Idea powstania muzeum sięga roku 1999. Wtedy, trzy lata po śmierci Josifa Brodskiego na emigracji w Nowym Jorku, jego przyjaciele Mikhail Isaevich Milchik i Yakov Gordin rozpoczęli starania o wykup petersburskiej „komunałki”, w której mieszkał w latach 1955–1972 poeta i eseista. To było jego ostatnie mieszkanie na terenie Rosji. Opuścił je 4 czerwca 1972 gdy, wydalony ze Związku Radzieckiego (i pozbawiony obywatelstwa) za „pasożytniczą działalność”, wsiadł do samolotu lecącego do Wiednia. Stamtąd udał się na emigrację do Stanów Zjednoczonych.

Nazwa otworzonego w Petersburgu muzeum („Полторы комнаты”) odnosi się do eseju Brodskiego pt. „Room and a Half”, który został opublikowany w 1986 roku w „The New York Review of Books”. W Polsce tekst ukazał się między innymi w zbiorze „W półtora pokoju”. Petersburskie mieszkanie jest jednym z bohaterów eseju i tłem snutej przez noblistę opowieści.

Chociaż oficjalnie muzeum na Litiejnym Prospekcie zacznie działać dopiero 24 maja (w dniu urodzin pisarza), to już teraz rozpoczęło swoją działalność, oferując możliwość zwiedzania. W planie są spektakle, przedstawienia, czytanie dzieł noblisty i rozmaite wykłady. Samo muzeum zajmuje pięć pokojów, oprócz mieszkania Brodskich na muzealne potrzeby zostało również zaaranżowane sąsiednie mieszkanie. Urządzone jest ascetycznie; na podłodze pozostał parkiet, ze ścian pozdejmowane zostały fotografie, usunięto meble. Powstała za to przestrzeń dla artystycznych wydarzeń, które planują twórcy muzeum. W jednym z pomieszczeń znalazło się nawet miejsce na amfiteatr. Dostępna jest również biblioteczka z dziełami noblisty.

Mieszkanie zajmowane niegdyś przez Brodskiego musiało przejść szeroko zakrojone prace renowacyjne, aby stare ściany, sufit, sztukateria i skrzypiące deski podłogowe z czasów poety zostały przywrócone do życia. Udało się to zrobić dzięki pomocy znajdującego się również w Petersburgu muzeum poświęconemu twórczości innej wielkiej postaci rosyjskiej literatury, Anny Achmatowej.

Umeblowanie w pokoju zajmowanym niegdyś przez Brodskiego zostało odtworzone za pomocą... projektora multimedialnego; wyświetlane zdjęcia rzutowane są na miejsca, w których kiedyś stały regały z książkami, krzesła i inne potrzebne do życia Brodskim sprzęty.

Josif Brodski jest nazywany jednym z największych rosyjskich poetów XX wieku. Większość swojego dorosłego życia spędził na emigracji, wydalony (i pozbawiony obywatelstwa) przez Związek Radziecki. W 1987 roku został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury, a w 1992 roku Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych przyznała mu tytuł Poety-Laureata. Zmarł w Nowym Jorku 28 stycznia 1996 roku; pochowany został na włoskiej wyspie San Michele. Do najważniejszych książek Brodskiego należą „Pochwała nudy”, „Znak wodny” i „Dyptyk petersburski, czyli przewodnik po przemianowanym mieście”. Sam o sobie mówił, że jest Żydem, rosyjskim poetą i obywatelem amerykańskim.

[aj]