Jak co roku Biblioteka Narodowa opublikowała raport czytelnictwa za miniony rok. Jego wyniki pozwalają na ostrożny optymizm, gdyż deklarację o czytaniu złożyło więcej ankietowanych, niż w 2018 roku. Można więc mówić o zatrzymaniu spadku i lekkim wzroście czytelnictwa w naszym kraju.

Czytelnictwo w Polsce w 2019 roku a Nobel dla Tokarczuk

W opublikowanym w zeszłym roku raporcie za 2018 rok czytanie przynajmniej jednej książki w ciągu roku zadeklarowało 37% respondentów. Był to wynik zbliżony do tych z poprzednich lat (w 2017 roku deklaracje o przeczytaniu minimum jednej książki złożyło 38% pytanych, a różnicę jednego punktu procentowego można złożyć na karb błędu statystycznego). W porównaniu do tych raportów, ogłoszone 23 kwietnia 2020 roku wstępne wyniki badań niosą pozytywną zmianę.

Przeczytanie przynajmniej jednej książki w ciągu roku zadeklarowało 39 proc. Polaków. Jak czytamy w raporcie, wzrost deklaracji czytelniczych można tłumaczyć wydarzeniami, które w 2019 roku wpłynęły na zainteresowanie Polaków książkami. Ekranizacje i adaptacje, seriale na podstawie popularnych publikacji oraz związane z książkami gry komputerowe podsycały zainteresowania czytelnicze Polaków. Warto przypomnieć tu między innymi międzynarodowy i szeroko dyskutowany w Polskich mediach sukces „Wiedźmina” na podstawie cyklu o Geralcie z Rivii autorstwa Andrzeja Sapkowskiego. Niebagatelny wpływ na wyniki czytelnictwa miało też przyznanie Oldze Tokarczuk literackiej Nagrody Nobla w październiku 2019 roku.

Czy chętnie czytamy książki elektroniczne?

Jak wynika z analizy pracowników Biblioteki Narodowej, e-booki i audiobooki nie konkurują z książkami papierowymi – raczej należy je traktować jako uzupełnienie, gdyż po e-książki najczęściej sięgają też osoby czytające książki drukowane. Właśnie te tradycyjne, papierowe książki dominują wśród pozycji wymienianych w 2019 roku. Publikacje w tej formie wymieniło 98% czytelników (czyli 39% w całej populacji), a e-booki wskazało 6% czytelników (2,5% w całej populacji). Słuchanie audiobooków zadeklarowało 3% badanych w całej populacji. Ze wszystkich form obcowania z książką – zarówno za pośrednictwem tekstu, jak i możliwości odsłuchania – opowiedziało się 6% czytelników.

Skąd pochodzą książki, które czytają Polacy?

W wynikach opublikowanych dziś badań zawarto tez informacje o źródłach, z których badani pozyskiwali czytane książki. Wciąż najwięcej z nich książki kupuje – w ten sposób nabywa książki 41 proc. badanych (w zeszłym roku zakup wskazało 38 proc. respondentów). Od znajomych książki pozyskuje 35 proc. badanych. W ubiegłych latach 23 proc. ankietowanych wskazywało na to, że dostaje lub daje książki jako prezent. Obecnie warto odnotować znaczący wzrost – w 2019 roku było to już 31 proc. respondentów.

W zeszłorocznych wynikach badań biblioteki publiczne jako źródło książek wskazało 16 proc. badanych – w tegorocznych już 27 proc.

Zbadano również źródła książek elektronicznych. Jeśli chodzi o e-booki, to najczęściej pobieramy je z internetu (tak robi 39 proc. badanych). Zakup pliku wskazało 23 proc. ankietowanych, a czytanie online – 20 proc. Linkami i plikami ze znajomymi wymienia się 18 proc. respondentów, a 17 proc. korzysta z dostępów abonamentowych. Bibliotekę jako źródło e-booków wskazało 13 proc. osób.

Audiobooki streamuje online 40 proc. ankietowanych, 25 proc. decyduje się na pobranie pliku, 24 proc. na zakup w ramach abonamentu i tyle samo proc. na zakup samego pliku. Znajomi i rodzina to źródło audiobooków dla 13 proc. ankietowanych, a 8 proc. z nich wypożycza je z biblioteki.

Kogo czytaliśmy w ubiegłym roku? Najpopularniejsi autorzy 2019

Którzy pisarze obecni są w masowym obiegu czytelniczym? Rok 2019 przyniósł w zestawieniu najpopularniejszych twórców jedną wyraźną zmianę – do pierwszej trójki topowych autorów weszła Olga Tokarczuk. Wcześniej ankietowani wymieniali najczęściej twórców literatury gatunkowej (thrillerów i kryminałów). Choć Tokarczuk otrzymała literacką Nagrodę Nobla jesienią, niewiele brakowało, by znalazła się na pierwszym miejscu czytelniczego sondażu Biblioteki Narodowej – minimalnie wyprzedził ją Remigiusz Mróz, obecny w szerokim obiegu czytelniczym od trzech lat.

Po raz pierwszy od 2012 roku w czołówce zestawienia znalazło się w 2019 roku trzech pisarzy współczesnych, którzy pod względem popularności wygrali z Henrykiem Sienkiewiczem czy Adamem Mickiewiczem (których dzieła czytają przede wszystkim uczniowie). Wśród najpopularniejszych polskich autorów pojawiają się nazwiska Katarzyny Bondy, Marka Krajewskiego, Joanny Chmielewskiej i przede wszystkim wspomnianego wcześniej Remigiusza Mroza, a zagranicznych – Harlana Cobena, Stephena Kinga i Agathy Christie. Respondenci najczęściej wskazywali na takie gatunki, jak kryminał, sensacja oraz thriller psychologiczny (tu przoduje B.A. Paris), a także romans erotyczny (książki Blanki Lipińskiej). Wśród najpoczytniejszych książek nowych autorów w 2018 i 2019 roku respondenci wskazywali opartą na faktach powieść „Tatuażysta z Auschwitz” Heather Morris.

Lista najpoczytniejszych autorów 2019 roku

Ogólnopolski, reprezentatywny sondaż czytelniczy (kolejność autorów według odsetka czytelników z ogółu badanych, którzy wymienili przynajmniej 1 książkę danego autora), rok 2019:

1. Remigiusz Mróz
2. Olga Tokarczuk
3. Stephen King
4. Henryk Sienkiewicz
5. Adam Mickiewicz
6. Andrzej Sapkowski
7. Katarzyna Bonda
8. Katarzyna Grochola
9. Blanka Lipińska
10. B.A. Paris
11. Bolesław Prus
12. Heather Morris
13. Danielle Steel
14. Jakub Żulczyk
15. Harlan Coben
16. Jo Nesbø
17. Katarzyna Michalak
18. Stefan Żeromski
19. E.L. James
20. J.K. Rowling
21. Joseph Murphy
22. J.R.R. Tolkien
23. Joanna Chmielewska
24. Marek Krajewski
25. Graham Masterton
26. Fiodor Dostojewski
27. Mariusz Szczygieł
28. Katarzyna Puzyńska
29. George Orwell
30. Sebastian Fitzek

Więcej informacji o badaniu można znaleźć na stronie Biblioteki Narodowej.

Fot. otwierające: Biblioteka Narodowa

[ec]