Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Pustka to chyba najtrafniej oddające atmosferę tej książki słowo. Jej drążenie zaczyna się wraz z przeprowadzką Shimamoto (pierwszą miłością Hajime) - od tej pory relacje mężczyzny z samym sobą i innymi ludźmi stają się jakby odamputowane. Dokuczają mu bóle fantomowe - nieopłakana żałoba po tym, co było i po tym, co być mogło. Mężczyzna żyje w jakimś ,,nic”, zimnym, obcym, nieobecnym. Związki, w które wchodzi - z Izumi, jej kuzynką, przypadkowymi kobietami i ostatecznie Yukiko, wydają się zagłuszać pustkę Hajime, będąc poświadczeniem, że jednak żyje i odczuwa, lecz w gruncie rzeczy są tylko ,,złudzeniami, które pozwalają żyć”. Shimamoto odcisnęła się na Hajime schematem, którego wypełnienie kimś/czymś innym pozostaje w nim ciałem obcym, fałszywą strukturą. Hajime nigdy naprawdę nie pozwolił Shimamoto odejść. Nie przeszedł pracy żałoby, nie dotknął swojego bólu, nie zdecydował się opłakać Shimamoto. Utknął w rozkroku między dążeniem do Shimamoto (próbą nawiązania z nią kontaktu, gdy był na to czas) a unikaniem jej (separacją, gdy wybrał życie z Yukiko) - i to było jego największą tragedią.

Dla mnie ,,Na południe od granicy, na zachód od słońca" jest wyjątkowo smutną książką. Pozostawia z niedomówionymi wątkami (np. owiany wielką niewiadomą życiorys Shimamoto) - kolejnymi świadectwami pustki, którymi jest poprzetykana. Po jej lekturze rodzi się wiele refleksji egzystencjalnych, pytań o fundamentalne wartości. Znaczenia nabierają tak pozornie podstawowe umiejętności, jak dostrojona komunikacja, świadomość własnych potrzeb, adekwatna ich regulacja czy poczucie odpowiedzialności.

Pustka to chyba najtrafniej oddające atmosferę tej książki słowo. Jej drążenie zaczyna się wraz z przeprowadzką Shimamoto (pierwszą miłością Hajime) - od tej pory relacje mężczyzny z samym sobą i innymi ludźmi stają się jakby odamputowane. Dokuczają mu bóle fantomowe - nieopłakana żałoba po tym, co było i po tym, co być mogło. Mężczyzna żyje w jakimś ,,nic”, zimnym, obcym,...

,,Dom ciszy" okazał się powieścią, która wbrew moim przypuszczeniom, mocno mnie znużyla. Pierwszy raz sięgnełam po dzieło noblisty, jakim jest Orhan Pamuk i gdyby nie czytelnicza zawziętość i niezrażanie się słabościami w repertuarze pisarskim, raczej nie kontynuowałabym zagłębiana się w twórczość Pamuka. Jednostajna akcja - banalna i boleśnie przewidywalna (chociaż jeden epizod zakończył się w sposób, którego nie brałam pod uwagę!), spłyceni bohaterowie o osobowościach pozbawionych jakiegokolwiek pogłębienia psychologicznego i indywidualizacji (gdybym miala podopisywać cechy charakterystyczne dla poszczególnych postaci, byłabym w stanie określić jedynie babcię i Recepa - młodzież w moim odczuciu zlewa się w jednolitą masę i potrafię patrzeć na nią tylko jako na zbiorowość, a nie naprawdę zróżnicowaną grupę). Z perspektywy czasu muszę przyznać, że jest mi trudno wyłonić z fabuły ważniejsze, ,,donioślejsze" wydarzenia, które utkwiłyby mi w pamięci. Powody, dla których można jednak tę książkę przeczytać, to m.in. odmienność kulturowa i przestrzenna. Miejscem toczenia się akcji jest Turcja, a w fabułę powplatane są wątki związane z religią islamską, co na tle innych powieści wydaje sie całkiem oryginalne. Zainteresować mogą kogoś także problemy natury politycznej, tworzenie sie podziałów, wzajemna wrogość międzyklasowa i stygmatyzowanie, a także związane z wyznawaniem konkretnych poglądów prześladowania i szykany. W powieści znalazło się miejsce także na przedstawienie problemu, jakim jest nieprzenikanie sie warstw społecznych, ich hermetyczność, wzajemna niechęć i rodzące się na jej tle frustracje niższych warstw. Jednak mam wrażenie, że wszystkie te ważne problemy jakoś się rozmyły w tym nijakim swiecie nijakich ludzi.

Na co warto zwrócić uwagę, co jest ważnym komponentem powieści:
- odmienność kulturowa (islam)
- odmienność przestrzenna (Turcja)
- problemy polityczne
- hermetyczność warstw społecznych
- tworzenie sie podziałów
- wzajemna wrogość
- frustracja niższych wartsw społecznych

,,Dom ciszy" okazał się powieścią, która wbrew moim przypuszczeniom, mocno mnie znużyla. Pierwszy raz sięgnełam po dzieło noblisty, jakim jest Orhan Pamuk i gdyby nie czytelnicza zawziętość i niezrażanie się słabościami w repertuarze pisarskim, raczej nie kontynuowałabym zagłębiana się w twórczość Pamuka. Jednostajna akcja - banalna i boleśnie przewidywalna (chociaż jeden...

Tytuł, który chowa w sobie ciepło i idyllę, i jednocześnie brzmi przyjemnym dla ucha banałem, sugeruje nam przede wszystkim dwie możliwości odczytania. Być może będziemy mieli styczność z bardziej dosłowną odsłoną bezpiecznej przystani w postaci urokliwego zakątka zaszytego gdzieś w głębi Ameryki, o którym świat wielkich miast tego kontynentu nigdy nie słyszał. Będą pachnące lasy, obfite kwieciem łąki, dróżki i ścieżynki, lokalne sklepiki, niskie domki i co najważniejsze - niewielka społeczność połączona rodzinnymi więzami. Taka, w której wszyscy się znają, darzą ogromnym zaufaniem, życzliwością, są zawsze gotowi do pomocy i absolutnie nigdy na siebie nie utyskują. Nawet, gdy zdarzy sie coś zakłócającego senną harmonię mieściny, nawet wtedy są dla siebie oparciem i robią, co tylko mogą, by naprawić zachwiany rytm zdarzeń. Wtedy znowu wszystko wraca na swoje dawne, pewne miejsce, każdy na powrót zaczyna odgrywać przypisaną sobie rolę i wspólnymi siłami istnienie tego miejsca leniwie i powoli pchane znowu jest do przodu. Taką rzeczywistość nietrudno odnaleźć i wykreowanym przez Sparksa światku Północnej Karoliny.
Bezpieczna przystań to także czyjaś obecność, ta nieprzerwanie trwająca, ta, która cicho i pokornie czeka i nic sobie nie robi z tego, ze wokół szaleje burza, toczą sie rewolucje. Kompilacje tych dwojako rozumianych przystani zawiera powiesc Sparksa.
W Southport osiedla sie Katie Feldman - ofiara przemocy domowej, która po latach gnębiena psychicznego i fizycznego, ostatecznie dorasta do podjęcia decyzji o ucieczce od męża. Żyjąc przez wiele lat u boku despoty, powoli odzwyczajała się od pojęcia normalności, zwłaszcza w dziedzinie związku małżeńskiego. Objawy psychozy czlowieka, którego poślubiła, odsłaniały się stopniowo, pojedynczo, często wyrastajac z kontekstu okolicznościowego. Z tego powodu Katie, co ważne - ocalona od gwałtu przez mężczyznę, któremu w następstwie odwzajemniła się własną ręką, sumiennie tłumaczyła sobie jego występki. Zmęczenie, ciężka praca w wydziale zabójstw, finansowe utrzymywanie domu - usprawiedliwienie zawsze się pojawiało. Tak jak pojawiała się chęć zadośćuczynienia Kevinowi (mężowi) doznanych krzywd. Dlatego Katie z żony Kevina stała się jego niewolniczą służką, wytrenowaną psychicznie do wykonywania maniackich zachcianek męża. Psychoza tego człowieka uwidaczniała się w zachowaniu kobiety - preferencjami męża zastapiła swoje przyzwyczajenia, pozbawiając się prawa do własnej tożsamości i wynikającego z niej prawa mówienia ,,nie". Słowa ,,nie" szybko przestało figurować w słowniku Katie. Zezwierzęcona, wytresowana kobieta szybko i pokornie przyjęła do wiadomosci, jakie czekają ją konsekwencje, jeśli wyrazi sprzeciw. Tresura żywego przedmiotu, jakim w mniemaniu Kevina jest osoba żony, stanowi naturalny składnik pożycia małżeńskiego. Mąż pracuje, mąż zarabia pieniądze, mąż est fundatorem każdej części domu, bez męża nie ma żony, skoro więc mąż jest gwarantem istnienia żony, ma do niej wyłączne prawo. Może wydawać jej dyspozycje, może ukierunkowywać jej życie. Ale! By małżeństwo prawidłowo funkcjonowało, także żona musi wypełnić swoją powinność i być dopełnieniem męża. Dopełnieniem nie w znaczeniu udoskolanającej go części, a raczej automatem do wypełniania jego woli. Katie, mimo iż czuje, że coś jest nie tak, że Kevin coraz bardziej sobie folguje, posłusznie przyjmuje narzucona jej rolę. Wie, czym grozi sprzeciw, jej zachowanie jest zatem najzwyklejszym aktem samozachowawczym. Wybiera mniejsze cierpienie, poprzetykane chwilami ,,refleksji" męża, kiedy konstatuje, że źle postąpił i z uczuciem przeprasza kobietę. Ale sytuacja staje się coraz bardziej opresyjna, Katie zamienia się w wieźniarkę swojego męża. Naturalna potrzeba wolności - wolności myśli, słowa, czynu, zaczyna kiełkować w umyśle kobiety, każąc jej po raz kolejny, tym razem - z sukcesem, podjąć próbę zawalczenia o swoja niepodległość - prawo przecież tak podstawowe. I tu wszystko się zaczyna. Plan, strategia, nowa tożsamość, nowy wizerunek. W odpowiednim momencie, wyczekiwanym i obmyślanym przez bardzo długi czas, Katie wydostaje się z więzienia i z trudem zaczyna przedzieranie się przez obcą rzeczywistość, o której może decydować samodzielnie, za którą może wziąć stuprocentową odpowiedzialność. Niełatwą przeszłość Katie autor wplata w opowieść o teraźniejszości za pomocą retrospekcji, przeszłość nie jest głównym tematem powieści, jest czynnikiem determinującym kształt teraźniejszości. Poraniona dusza kobiety znajduje ukojenie, znajduje tytułową ,,bezpieczną przystan", umożliwiającą jej przykrycie dawnego małżeństwa (Katie z Kevinem nigdy nie wzięła rozwodu) miłym, spokojnym, harmonijnym życiem u boku takiegoż mężczyzny. Siwiejacy ojciec dwójki dzieci o pociesznej aparycji, prowadzący sklepik typu ,,mydło i powidło", którego życie także podszyte jest cierpieniem (śmierć ukochanej żony, samotne ojcostwo) jest platońską połówką Katie, toteż od początku nawiązanej we wcześniej wspomnianym sklepie znajomości, lgną do siebie. Robi się sielankowo, Katie szybko wpisuje się w życie rodziny Wheatley'ow, ale niezamknięta oficjalnie kwestia męża-tyrana pozostaje nie bez odzewu. Nieprzywykły do tracenia kontroli nad rzeczywistością Kevin bierze odnalezienie Katie za punkt własnego honoru. Doszczętnie oszalały z frustracji, otruty hektolitrami alkoholu w końcu trafia na ślad po ,,zaginionej" żonie. Zaczyna tropienie zbiegłej zwierzyny.
Powieść Sparksa zawiera kilka ciekawie przedstawionych ,,punktów zaczepienia", dla których warto wzbogacić swoją biblioteczkę. Są nimi: portret ofiary, kata, mężczyzny idealnego, niekompletnej rodziny, motyw zbrodni, obraz miasteczka i przewijające się w twórczości Sparksa zjawiska nadprzyrodzone. Na tle innych pozycji z literatury światowej wypadają dosyć blado, przwidywalnie i jakby naiwnie, jednak na tle pozostałych dzieł pisarza, zasługują na uwagę. ,,Bezpieczna przystań" jest pozycją raczej lekką, a wątek kryminalny (teoretycznie przeczący tej lekkości) buduje napięcie i popycha akcję do przodu. To typ lektury ,,dla relaksu", lecz przedstawia poważny problem, który warto przemyśleć i uświadomić sobie jego cichą obecność i niestety - ciągłą aktualność.

Na co warto zwrócić uwagę, co jest ważnym komponentem powieści:
- portret kobiety-ofiary
- portret mężczyzny-kata
- problem przemocy domowej
- portret mężczyzny idealnego
- motyw samotnego ojcostwa
- motyw rodziny
- motyw rodziny dysfunkcyjnej
- motyw mieściny
- motyw zjawisk nadprzyrodzonych
- motyw zbrodni
- portret policjanta (nadużywanie kompetencji, wyolbrzymianie ich)

Tytuł, który chowa w sobie ciepło i idyllę, i jednocześnie brzmi przyjemnym dla ucha banałem, sugeruje nam przede wszystkim dwie możliwości odczytania. Być może będziemy mieli styczność z bardziej dosłowną odsłoną bezpiecznej przystani w postaci urokliwego zakątka zaszytego gdzieś w głębi Ameryki, o którym świat wielkich miast tego kontynentu nigdy nie słyszał. Będą...