Shantaram, który sam siebie w części pierwszej określił mianem rewolucjonisty, filozofa i poety, a był i fałszerzem na usługach mafii, w części drugiej kontynuuje opowieść o własnym uchodźczym losie. Przyświeca jej idea dążenia (czy powrotu) do Początku, który jest punktem zetknięcia się miłości i piękna mającego moc stwarzania nowego świata. Shantaram jest przekonany, że mimo wewnętrznej dzikości świata, związanej z okaleczeniem serca, człowiek może do niego dotrzeć. I o tym jest jego opowieść – o rozpoznawaniu tego, co dla jego wnętrza najważniejsze, o - metaforycznie rozumianym - rozświetlaniu na niebie gwiazd, które na jakiś czas się przed człowiekiem ukryły.

Nieudolnie usiłuję naśladować styl rozważań Lina, które snuje on na wstępie powieści. Rozważania tego typu o prawdzie, miłości, samotności, wartości życia, smutku, śmiertelności, wybaczeniu itd. stanowią stały element każdego niemal rozdziału. Można mieć z nimi kłopot – są głębokim wniknięciem w duchowość człowieka czy tanią pseudorefleksyjną manierą? Wiedząc, że autor tej gangsterskiej opowieści sięga do własnych doświadczeń i przeżyć, uznać, że blisko dziesięcioletni pobyt w Indiach przeorał świadomość tego Australijczyka tak, iż przesiąkł on azjatycką duchowością, której daje teraz wyraz? Przyjąć to jako prawdę? Odrzucić bezdyskusyjnie? Przed czytelnikiem duży dylemat. Mam wrażenie, że większy niż przy „Shantaram”. Nie skąpi ich autor bowiem i w dialogach bohaterów.

A świat przedstawiony? To Bombaj gangsterów, artystów, narkomanów, zagubionych turystów, kelnerów i polityków, zdeprawowanych policjantów, wszelkiej maści niebieskich ptaków. A na tym tle Lin między Lisą, aktualną dziewczyną, i ukochaną Karlą, która stała się już w części pierwszej źródłem wewnętrznego cierpienia. A także Lin wybierający między lojalnością wobec szefa mafii Sanjaya, a trudną i zagrożoną wojnami gangów wolnością i niezależnością. I wreszcie Lin, który nieustannie solidnie obrywa, atakowany przez wrogów, i Lin walczący o przyjaciół z wrogami potężniejszymi niż człowiek, np. używkami. Dużo się dzieje w tym świecie. Choć, jak dla mnie, narracja jakby nie nadąża – zdecydowanie brak jej dynamizmu. Stąd lektura bywała trudna – jak utrzymać uwagę na tak małym druku? Jak nie myśleć, że przydałoby się z każdej strony wykreślić parę zdań?

Bezdyskusyjnie zaś, bez jednego skreślenia, zachowałabym fantastyczną scenę z udziałem Farzada, który przyprowadza Lina do ogarniętej idée fixe rodziny, która rozpruwa ściany domu w poszukiwaniu domniemanego skarbu. I gada, gada, i gada.

Więc jak to jest z „Cieniem góry”?

Wojny gangów, pościgi, bijatyki, zbrodnie, narkotyki, seks, alkohol, miłość i przeróżne inne namiętności – brzmi ciekawie i w zasadzie takie jest. Jednak narracja suto okraszona metaforyczną refleksją może (ale nie musi) zapał do wniknięcia w ten grzeszny świat osłabiać.

Justyna Radomińska