Angielka Juliet Ashton to młoda pisarka, która właśnie kończy tournee promujące jej debiutancką książkę. „Izzy Bickerstaff wyrusza na wojnę” to zbiór żartobliwych felietonów o codziennym życiu londyńczyków, które Juliet pisała podczas II wojny światowej do „Spectatora”. Jednocześnie Juliet szuka już pomysłu na kolejną książkę. W tym samym czasie otrzymuje niespodziewany list od niejakiego Dawseya Adamsa z wyspy Guernsey, w którego ręce trafiła książka należąca niegdyś do Juliet. Początkowo ich korespondencja dotyczy książek, szybko jednak przeradza się w opowieść Dawseya o Stowarzyszeniu Miłośników Literatury i Placka z Kartoflanych Obierek, do którego należy i o samej wyspie, okupowanej przez Niemców podczas II wojny światowej. Zaintrygowana Juliet zaczyna wymieniać się listami z kolejnymi członkami Stowarzyszenia, stopniowo poznając coraz więcej wojennych historii z życia mieszkańców Guernsey. Ciekawość i sympatia w końcu sprawią, że uda się na wyspę, a tam znajdzie spokój, przyjaźń i szczęście. I pomysł na książkę, oczywiście.

O takich książkach jak „Stowarzyszenie Miłośników Literatury i Placka z Kartoflanych Obierek” mówi się, że są ciepłe. Podnoszą na duchu, rozganiają pochmurne myśli w głowie, pozytywnie nastrajają. „Stowarzyszenie…” przenosi nas do świata, który nie istnieje i do ludzi, których nie ma - życzliwych, bezinteresownych i pomocnych. Na wyspie Guernsey wszyscy są dla siebie mili, wszyscy się lubią i nawzajem o siebie dbają. Żyją skromnie, ale potrafią się z tego życia cieszyć. Nie chowają urazy i stanowią wyjątkowo zgodną wspólnotę. Idealistyczna wizja świata, jakże pociągająca. Nic dziwnego, że Guernsey przyciąga jak magnes Juliet – pełną życia, asertywną, nie lubiącą stagnacji młodą kobietę, teoretycznie już starą pannę, zakochaną w książkach. A właśnie książki są tu siłą sprawczą, od nich wszystko się zaczyna. Ta powieść to wielki hołd złożony literaturze i wielka gratka dla miłośników czytania. Napisana w niebanalny sposób, bo od początku do końca w formie listów, co jest świetnym zabiegiem potęgującym ciekawość czytelnika. Listy niczym łańcuch przyczynowo – skutkowy naturalnie układają narrację, sprawiając, że książkę czyta się w mgnieniu oka i z niesłabnącym zainteresowaniem.

„Stowarzyszenie…” ma jeszcze jedną zaletę - w całkiem inny, nietypowy sposób porusza temat wojny. Temat przewałkowany już na milion sposobów, tu przedstawiony jest z dystansem i humorem. Do napisania powieści zainspirowała zresztą Mary Ann Schaffers mało znana historia niemieckiej okupacji Wysp Normandzkich, którą autorka w książce w przystępny sposób przybliża. Opowiada o zwykłych ludziach i ich bohaterskich uczynkach, o tym jak przetrwali trudne czasy, także dlatego, że nawzajem się wspierali. Choć niektóre opisane sytuacje wydają się zabawne – jak choćby okoliczności powstania tytułowego Stowarzyszenia – autorki zachowują równowagę między humorem a powagą i przede wszystkim chcą zachęcić do pamięci o wojnie i ludziach, którzy jej doświadczyli. Bo pod każdą szerokością geograficzną była ona równie przerażająca.

Polecam „Stowarzyszenie Miłośników Literatury i Placka z Kartoflanych Obierek” każdemu, kto pragnie poczuć się lepiej. Nie sposób bowiem nie dać się zarazić optymizmem, jaki bije od Juliet i reszty bohaterów powieści. Warto przenieść się razem z nimi na Wyspę Guernsey, by przekonać się, że książki mają wielką moc, a do szczęścia czasem wystarczy naprawdę niewiele.

Malwina Sławińska