Szansą na realizację tego projektu okazały się warsztaty ze studentami Mills College w USA. Ich efektem jest ta unikatowa, niskonakładowa (144 egzemplarze!) książka, opublikowana w całości w języku Shakespeare’a (nawiasem mówiąc autora zbioru pięknych sonetów), dzieło w większości ręcznie składane i oprawiane. Wolumin zawiera cztery sonety oraz posłowie redaktorów czyli duetu Zenkasi (Zenona Fajfera i Katarzyny Bazarnik), a także historię podróży sonetu i jego twórców za ocean, ujętą w e-mailach. Jak zwykle w dziele liberackim, tak i tutaj, forma współgra z treścią, a obie podporządkowane są pewnym regułom formalnym związanym z liczbami: 4 (liczba strof sonetu), 14 (liczba wszystkich wersów) oraz 144 (4x4x3x3 czyli iloczyn wersów każdej strofy). Wokół tych liczb osnute są rozmaite wariacje formalne: cztery jest wyznacznikiem liczby sonetów, z których każdy funkcjonuje jako samodzielny byt a jednocześnie jako jedna ze strof tytułowego sonetu sonetów - swoistego metasonetu, oraz elementem treści (a w trzech tytułu) każdego z nich. Warto zauważyć, że w przypadku ostatniego sonetu czwórka uległa multiplikacji (co może nie było zamierzone przez autorów) i przybrała wizualną postać liczby, z której byłby dumny nawet Mickiewicz (nota bene również twórca doskonałych sonetów). Następnie mamy czternaście stron lub kart każdego sonetu, odpowiadających liczbie wersów – utwór zyskuje zatem formę przestrzenną. Z kolei cały tom zamyka się w stu czterdziestu czterech stronach, z których każda powielona jest tyleż razy (co odpowiada liczbie wydanych egzemplarzy, jak wspomniano wyżej).

W warstwie treściowej utwory poetyckie oscylują wokół zagadnień egzystencji, w różnych jej wymiarach (fizycznym, popkulturowym, religijnym i filozoficznym oraz werbalnym) i ograniczeniach. Treść harmonijnie współbrzmi ze sposobem przekazu graficznego, unikalnym dla każdego utworu. Trzy sonety są efektem warsztatów liberackich, prowadzonych przez Fajfera i Bazarnik dla amerykańskich studentów unikatowego kursu Creative Writing and Bookmaking (twórcze pisanie i tworzenie książek) w Mills College w Oakland. Natomiast czwarty, autorstwa prowadzących warsztaty, powstał wcześniej, w Polsce i egzystował w wyobraźni autorów jako „Liberty Poem”, który miał zostać użyty podczas poetyckiego marszu w czasie Dumbo Arts Festival w Nowym Jorku a potem powtórzony w czasie „After Miłosz” Polish Poetry Festival w Chicago. Wichry historii pomieszały jednak zamysły twórców, którzy na skutek splotu różnych okoliczności znaleźli się 25. września 2011r. na Wall Street a potem na Liberty Square w Nowym Jorku, gdzie właśnie odbywały się protesty w ramach ruchu Occupy Wall Street, a obszar obstawiały kordony nowojorskiej policji. Pod ich czujnym okiem polski duet dokonał błyskawicznej transformacji wiersza w sonet i wraz z pomocą studentów przeprowadził akcję poetycką z wykorzystaniem „Liberty Sonnet” w formie nadruków na koszulkach oraz transparentów, stawiając tym samym pytania o granice wolności w kraju tak się nią szczycącym. Fragmentaryczny zapis akcji w formie sonetu możemy zobaczyć w „Sonnet of Sonnets”, będącym kolejnym (18., tom 19. już się również ukazał) tomem serii Liberatura wydawnictwa Korporacja Ha!art, tym razem opublikowanym wspólnie z The Eucalyptus Press z USA.

Książka niesie ze sobą kilka dodatkowych refleksji. Pomaga uwierzyć, że możliwe są nawet najbardziej szalone eksperymenty literackie, daje wiarę w to, że twórcze pomysły przynoszą lepsze efekty, gdy nieco dojrzeją. Przynosi radość z odkrywania nowych sensów i jednocześnie pozwala wypatrywać w niedalekiej przyszłości kolejnych dzieł liberackich z ich ukrytym przesłaniem o nieskończonym pięknie literatury i możliwościach rozwoju jej samej oraz tych, którzy ją tworzą i czytają.

Jowita Marzec