Powieść, składająca się z dwóch części, rozpada się na dwie nieprzystające połowy. Pierwsza z nich, o stylu charakterystycznym dla prozy psychologicznej, uwodzi oryginalnością, przestrzenią, pewnym niepokojem i tęsknotą. Dużo tu rozmyślań, czas wlecze się, ale paradoksalnie książka trzyma w napięciu, które znajduje kulminację w ostatnich akapitach. Akcja, chwilami przewidywalna, nie jest tak istotna jak nastrój tej prozy, pełen smutku i melancholii. Z uwagą zanurzamy się w myśli i emocje bohaterów, ciekawi ich stanów, a jednocześnie nie możemy otrząsnąć się ze skojarzeń i wspomnień własnego dzieciństwa czy okresu dorastania. W drugiej części, po kulminacji, autorka niespostrzeżenie zmienia ton i klimat, a książka zaczyna oscylować w kierunku powieści obyczajowej, co dla wielu czytelników może stanowić jej walor, ale niekoniecznie dla recenzentki piszącej te słowa. Akcja toczy się szybko, uwaga czytelnika przesuwa się w kierunku śledzenia bardziej wydarzeń niż emocji. Zakończenie jest otwarte, sugeruje pewne zawieszenie losu głównej bohaterki i nieznaną przyszłość.

Ogromną zaletą tej historii jest bez wątpienia jej przestrzeń, rozległość tematyki i wielość inspiracji do rozmyślań, które ze sobą niesie. Można ją czytać jako opowieść o dojrzewaniu i zmianie, podróżach i ich skutkach, tragedii i życiu po niej lub też jako refleksję nad elementami kształtującymi naszą tożsamość czy wpływem innych ludzi na nasze życie. Wnikliwy czytelnik znajdzie jeszcze inne, poruszane w niej problemy. Mnie zaskoczyło to, jak bezduszna okazuje się być osoba dotknięta tragedią w konfrontacji z nieszczęściem innych ludzi, które w dużej mierze spowodowała. W pierwszej chwili narzuca się odczytanie przesłania historii jako poddanie w wątpliwość możliwości zmiany u człowieka. Po chwili jednak pojawia się koncepcja innej interpretacji – zmiana nie jest możliwa, jeśli nie domkniemy ważnych spraw w swoim życiu. Odkładanie tego na potem czy wręcz ucieczka nic nie dają, a nawet – jak tutaj – mogą doprowadzić do kolejnej tragedii. Jednocześnie pojawia się wniosek, że nie możemy uciec od samych siebie, ani w przestrzeni (drugi koniec świata), ani w czasie (lata nieobecności psychicznej i fizycznej). I może to jest jednym z ważniejszych aspektów powieści – nieobecność tu i teraz. Bohaterowie żyją bowiem w swoich głowach, w miejscach, gdzie ich nie ma, w przeszłości lub przyszłości, pozbawieni odwagi, by skonfrontować się z tym, co jest i tym, kim są.

Na koniec wypada odnotować niedokładną pracę redaktorską (błędy stylistyczne i gramatyczne), która odbiera powieści blasku. Z drugiej strony nie sposób nie zachwycić się świetną okładką – idealnie oddającą nastrój powieści i o dużej wartości artystycznej – którą chwaliła sama autorka książki. Projekt autorstwa Joanny Kurowskiej wygrał bowiem konkurs ogłoszony przed polskim wydaniem powieści przez wydawcę – Oficynę Wydawniczą „Stopka”. Już dawno z taką przyjemnością i uwagą nie podziwiałam okładki z pozoru prostej, ale mającej wielką siłę oddziaływania.

Jowita Marzec