Bo też cała ta twórczość, jej stylistyka, idee i losy to osobliwa historia. Bardzo polska, trochę europejska i niesłychanie pogmatwana. Pogmatwana w kilku znaczeniach. Już wielość dyscyplin, uprawianych przez Witkacego, budzi zakłopotanie: malarstwo, powieść, dramaturgia, teoria sztuki, teoria kultury, ontologia, wszystko bardzo indywidualne, niełatwe do określenia jednym zdaniem, frapujące jako propozycja intelektualna, a przy tym splecione ze sobą, nierozłącznie. Zaś do wielotorowości zainteresowań Witkiewicza dołącza się wewnętrzna wielopłaszczyznowość tej twórczości.

Jej wybuchowa dynamika kipi od sprzecznych napięć. Ścierają się tu, interferują i łączą niemal wszystkie problemy artystyczne dwudziestowiecznej awangardy wraz z dużą grupą zagadnień politycznych, filozoficznych i socjologicznych, gdzie znakomite diagnozy i hipotezy zmieszały się z naiwną obsesją, rzeczy serio z parodią lub świadomym fantazmatem. A na tę mieszankę, dość już i tak intensywną, nakłada się nasza sytuacja narodowa [...]. W naszych oczach przemieszczają się akcenty, szydercza fantazja staje się obserwacją, obserwacja - secesyjnym mitem, a wszystko razem nabiera jakiejś nowej goryczy - goryczy prekursorstwa i zapóźnienia zarazem. Równie piekielnej zbitki nie było w polskiej literaturze od czasu romantyków.
(Konstanty Puzyna, Witkacy)

Spis rzeczy:
•Nowe Wyzwolenie
•Oni
•Gyubal Wahazar
•Bezimienne dzieło
•Mątwa
•Wariat i zakonnica
•Janulka, córka Fizdejki
•Matka
•Szewcy