Egipcjanin Aszur- pierwszy z rodu an-Nadżi, znajda wychowany przez starca Afra Zajdana i jego żonę. Ogromny, silny, czysty i prawy młodzieniec. Dość szybko musi radzić sobie w świecie sam, mając wokół siebie niezbyt przychylnych mu ludzi. Kiedy żeni się z Zajnab Zajn an-Naturi, rozpoczyna się jego dorosłe życie, zaczyna się też tworzyć jego legenda.

Historia rodu Aszura skonstruowana jest z 10 opowieści podzielonych na numerowane cząstki. Każda kolejna przynosi dzieje jednego pokolenia rodu. Dzieje dość dramatyczne, obfitujące w zmienne koleje losu, pełne wszelakich namiętności: miłości, licznych słabości, zbrodni. Bohaterowie w społeczności, w której żyją, będą zajmować wysokie stanowiska, związane ze zwyczajową pozycją futuwwy (władcy dzielnicy) czy materialnym bogactwem, jak i te niskie, wynikające z biedy czy wykluczenia. To daje okazję do refleksji, jak nieprzewidywalne są koleje losu, ale i ludzki szacunek, jak łatwo chcieć coś zrobić dla innych, jak trudno temu sprostać, jak naturalne jest pragnienie lepszego życia, ale   jak łatwo ulega się pokusom wygody.

Czytelnik będzie przyglądał się bohaterom, jakby kolejnym lalkom pojawiającym się na teatralnej scenie, bowiem uwaga narratora skupiona jest przede wszystkim na ludziach, na tym, co się dzieje z nimi i między nimi. Interesuje go ludzka mentalność, a ta jest inna niż nasza, szczególnie to widać, jeśli większą uwagę poświęci się sytuacji kobiet, obrazowi małżeństwa, jeśli zwróci się uwagę na język, jakiego używa się w stosunku do kobiet.

Czytając książkę, miałam także wrażenie, jakby w tej powieści nie istniała natura. Kto szuka głębi tzw. kolorytu lokalnego, który pozwala wniknąć w szczegóły lokalnych tradycji, strojów, odmalować w wyobraźni egipski pejzaż, nie będzie usatysfakcjonowany. Rzecz nie w tym. Jesteśmy wrzuceni w środek tego świata, tkwimy w nim, autor nie chce go nam tłumaczyć, wyjaśniać, to nie europejczyk opowiada o innej kulturze, a Egipcjanin o świecie, w którym żyje, który dla niego jest tak naturalny, jak ten europejski dla nas. Akcja utworu dzieje się szybko, kolejne pokolenia migają nam niemal przed oczami, ludzie odchodzą, a legenda Aszura rośnie. Nie wiadomo tylko, czy komuś uda się jej sprostać.

Książka wydana jest, jak zwykle w przypadku Świata Książki, starannie, ma bardzo interesującą okładkę. Nie potrafię kompetentnie ocenić tłumaczenia, bo dokonane zostało z języka arabskiego, nawet nie miałabym możliwości porównania z oryginałem, ale nie wydaje mi się ono w pełni wiarygodne, podważają je – moim zdaniem – wprowadzone europejskie przysłowia i wyrażenia typu: „fajnie”, które wykrzykują bohaterowie. Całość jednak, rzeczywiście, daje wrażenie językowej odmienności. Myślę, że dla pełnego zrozumienia niektórych metafor, mam za małą wiedzę o tamtym świecie, nie znam, niestety, także Koranu, do którego często odwołują się bohaterowie. Oczywiście, niezbędne pojęcia i pozostawione w oryginale fragmenty pieśni są tłumaczone w przypisach na dole stron.

Polecam książkę do przeczytania, szczególnie, jeśli ktoś czytał „Buddenbrooków” Tomasza Manna i czytuje Orhana Pamuka, stwarza to świetną okazję do porównania odmiennych kulturowo historii rodzinnych. Sama jednak nie potrafię ocenić, czy mi się podobała. I tak, i nie.

Justyna Radomińska