Książka, którą napisał Jose Saramago jest jedną z najlepszych książek jakie czytałem. Powieść ta jest wspaniałą wędrówką po kulturze portugalskiej, iberoamerykańskiej a także szerzej po kulturze całego zachodniego świata. Książka ta przesycona jest poetyckością, często ukrytą, ale niesamowicie podkreślającą ducha całej powieści, jak w zdaniu „Tylko jakiś niejasny smutek przystaje u progu mej duszy i przyjrzawszy mi się chwilę, przechodzi, wyszeptał…”.

Jednak w książce tej wiadomości kulturalne, pomimo ich niewątpliwego wpływu na całą powieść nie stanowią głównego elementu. Stanowią tylko tło do tego o czym Jose Sarmago chciał nam naprawdę powiedzieć, do tego co przekazuje nam w większości swoich powieści. O tym, że często przychodzimy za późno albo za wcześnie. Że rozmijamy się z tymi, którzy są nam przeznaczeni. Że życie w większości składa się z niespełnionych marzeń. Większych lub mniejszych. Jednak najważniejsze jest to, że nic nie jest na czas, jedni przychodzą za późno inni za wcześnie.

Czytając tę książkę zastanawiałem się także, co oznacza ta zwisająca ręka. Czego jest parabolą. Myślałem sobie, że może oznacza ona, iż każdy z nas jest kaleką. Dziewczyna ma kaleką rękę, Ricardo kaleką duszę, Fernando zaś kalekie ma wszystko, bo nie żyje. Ale rozwiązanie chyba jest prostsze i dobrze wyjaśnił to Fernando Pessoa. To, że Marcendra ma chorą rękę oznacza po prostu, że ma chorą rękę. I tylko tyle. A nie jest to aż tak bardzo charakterystyczne dla prozy Saramago.

Całkowicie już pobocznie uważam, iż jest to powieść anty-komunistyczna oraz anty-prawicowa. Jednak nie jest ona anty-polityczna. Jest ona trochę o rozczarowaniu, jakie jest udziałem tych, którzy interesują się polityką a którzy widzą, iż wzniosłe ideały tych, którzy politykę uprawiają są tylko przykryciem dla partykularnych celów.

Początkowo w podsumowaniu chciałem napisać, iż jest to książka trochę z pogranicza realizmu magicznego. Skłaniałem się do tego punktu widzenia z powodu trupa, który chodził i robił co chciał i gdzie chciał. Jednak w końcu zmieniłem zdanie i uważam iż jest to po prostu magiczna powieść o zwykłej prozie życia.

Książka, którą napisał Jose Saramago jest jedną z najlepszych książek jakie czytałem. Powieść ta jest wspaniałą wędrówką po kulturze portugalskiej, iberoamerykańskiej a także szerzej po kulturze całego zachodniego świata. Książka ta przesycona jest poetyckością, często ukrytą, ale niesamowicie podkreślającą ducha całej powieści, jak w zdaniu „Tylko jakiś niejasny smutek...