Historia est magistra vitae... Pisanie historii zakłada żmudne poznawanie, wybieranie, porządkowanie i przedstawianie rozmaitych faktów z bliższej i dalszej przeszłości, co zawsze odbywa się przez pryzmat określonych wartości. Fakty historyczne istnieją niezależnie od nas, natomiast wartości nosimy oraz pielęgnujemy w sobie, stanowią one bowiem o naszej tożsamości. Każde docieranie do faktów oraz ich różnorodna systematyzacja zakładają określony system wartości, w mniejszym bądź większym stopniu podzielanych przez innych ludzi. Dlatego nie ma jednej, ogólnie przyjętej historii, taka bowiem mogłaby oznaczać forsowanie narzucanej odgórnie i obcej ideologii. Istnieją natomiast i stale powstają nowe opracowania i podręczniki, wyrażające odmienne punkty widzenia i światopoglądy, a także wielorakie doświadczenia indywidualne i zbiorowe.


To samo dotyczy historii chrześcijaństwa i Kościoła. Można powiedzieć, że wpływ osobistego czy wspólnotowego systemu wartości na wizję dziejów jest tu nawet większy niż w innych przypadkach. Przesądza o tym na ogół niezwykle silny stopień identyfikacji człowieka z jego własną wspólnotą religijną i wyznaniową. Spojrzenie chrześcijan na dzieje chrześcijaństwa nie może być pozbawione właściwej mu wrażliwości i emocji, bo są to przecież także jego dzieje. Ta sama sytuacja tłumaczy liczne zróżnicowania znamienne dla spojrzenia przyjmowanego w obrębie poszczególnych wyznań chrześcijańskich - katolicyzmu, prawosławia czy protestantyzmu. Aczkolwiek wysiłki ekumeniczne wydały, zwłaszcza w ostatnim półwieczu, wiele błogosławionych owoców, wzajemna nieufność i niechęć tam, gdzie one jeszcze istnieją i dają znać o sobie - są najbardziej widoczne właśnie w spojrzeniu na historię.


Historia chrześcijaństwa została opracowana głównie z perspektywy anglosaskiej, co rzutuje na jej zawartość i specyfikę. Wydanie oryginalne ukazało się w roku poprzedzającym wybór Papieża z Polski. Zaproszeni do tego projektu autorzy, słusznie cieszący się uznaniem i sławą, dołożyli starań, aby dzieło wiernie odniosło się do znanych im faktów, przepuścili je jednak przez filtr swojej historycznej i religijnej wrażliwości. Czasami nie pokrywa się ona z tą, jaka cechuje katolików w Polsce, a nawet się od niej różni. Warto jednak i trzeba poznawać inne aniżeli własne zapatrywania i punkty po to, by poszerzyć swoje horyzonty duchowe i myślowe oraz pełniej uchwycić to, co specyficznie chrześcijańskie, czyli wspólne dla wszystkich wyznawców Jezusa Chrystusa. Dotyczy to nie tylko obrazu dawnych okresów dziejów, lecz i czasowo nam bliższych oraz współczesnych. Dzięki temu możemy pełniej ogarnąć i zrozumieć dwutysiącletni rozwój oraz aktualny kształt chrześcijaństwa, a także jego budzącą podziw obecność we wszystkich częściach świata. Tego rodzaju perspektywa historyczna powinna się też przyczynić do budowania na progu trzeciego tysiąclecia tak pożądanej i potrzebnej jedności chrześcijan w różnorodności ich uwarunkowań, kultur i losów oraz postaw, doświadczeń i wyborów życiowych. Temu właśnie zadaniu służy ciesząca się międzynarodowym uznaniem Historia chrześcijaństwa. Jej polskie wydanie uzupełniono o istotne dla naszej kultury i duchowości artykuły.


Ta publikacja jest piękną odpowiedzią na wezwanie Jana Pawła II z Listu Apostolskiego Ut unum sint zachęcającego do dialogu i wspólnego poszukiwania prawdy na rzecz budowania jedności.


Ks. prof. dr hab. Waldemar Chrostowski