Po latach wróciłam do książki, która kiedyś była dla mnie bardzo ważna. Skłoniła mnie do tego ekranizacja „Anny Kareniny” w reżyserii Joe`go Wrighta. Po jej obejrzeniu zadałam sobie pytanie, czy tak mało pamiętam z tej książki, czy może zupełnie źle ją zapamiętałam i zinterpretowałam. Spłycenie tołstojowskiego opus magnum do historii nieszczęśliwej miłości jest oczywiście zawsze ogromnym uproszczeniem, ale chyba jednak nieuniknionym w przypadku materii filmowej. Chociaż zadziwia mnie, że dla kolejnych twórców ta książka znaczy tylko tyle.

O tym, że Anna jest skazana na klęskę wiemy w zasadzie od początku jej romansu z Wrońskim. Kobieta tamtych czasów funkcjonowała tylko w sferze prywatnej, jako córka, żona czy matka, a próba wyłamania się musiała zakończyć wyrzuceniem poza nawias tego społeczeństwa. Szczęścia osobistego, według Tołstoja, nie można osiągnąć, nie przekraczając norm religijnych i społecznych. Z kolei przekroczenie ich prowadzi do cierpienia moralnego. Stąd pytanie, czy kobieta w tamtych realiach mogła osiągnąć szczęście, więcej, czy w ogóle miała prawo zastanawiać się nad swoim losem w tych kategoriach? W wersji tołstojowskiej w zasadzie nie. Fakt, że Kitty Szczerbacka znalazła szczęście w małżeństwie z Lewinem, to raczej los na loterii a nie efekt jej aktywnych dążeń. Poza tym Lewin to jednak nie jest do końca typowy reprezentant swojej klasy społecznej jeśli chodzi o horyzonty myślowe i charakter. Raczej wyidealizowane alter ego autora niż typowy człowiek swoich czasów.

Co oferuje nam w zamian Tołstoj? Realizację rousseau`wskiej wizji życia zgodnego z naturą w osobie Lewina właśnie, który porzucił miasto, wielkoświatowe towarzystwo w poszukiwaniu „prawdziwego” życia. Jednak ten ideał jest nie tylko naiwny, ale też utrwala dotychczasowe feudalne porządki a samego Lewina stawia w roli „dobrego” cara, tylko w mikroskali.

Żałuję, że Tołstoj nie poświęcił więcej miejsca Kareninowi, postać ta miała o wiele większy potencjał. W końcu jego sytuacja była wyjątkowa: jego żona nie miała potajemnego romansu, na który można było przymknąć oczy, ale zostaje „oficjalnie” porzucony. Odbija się to na jego pozycji społecznej, ale też na nim samym. W ogóle irytująca jest ta maniera Tołstoja, za pomocą której zohydza nam tę postać i nie pozostawia miejsca na własną interpretację.

Powtórna lektura a w zasadzie odsłuchanie przyniosło nie tyle rozczarowanie co po prostu zmianę punktu widzenia. Zatem zdejmuję „Annę Kareninę” z wirtualnej półki ulubionych książek. Jednocześnie uważam, że określenia typu „romans wszech czasów” to nieporozumienie i infantylne spłycenie treści dzieła Tołstoja.

Nie przypadła mi także do gustu interpretacja Anny Polony, momentami zbyt egzaltowana. To trochę tak, jak w filmach klasy „B” podniosłą scenę podkreśla się jeszcze wznioślejszą muzyką, żeby czasem odbiorca czegoś nie przegapił. Mam wrażenie, że w przypadku audiobooków często lepiej wypadają lektorzy niż aktorzy ze skłonnością do teatralizacji.

Po latach wróciłam do książki, która kiedyś była dla mnie bardzo ważna. Skłoniła mnie do tego ekranizacja „Anny Kareniny” w reżyserii Joe`go Wrighta. Po jej obejrzeniu zadałam sobie pytanie, czy tak mało pamiętam z tej książki, czy może zupełnie źle ją zapamiętałam i zinterpretowałam. Spłycenie tołstojowskiego opus magnum do historii nieszczęśliwej miłości jest oczywiście...