To trochę inna książka. Epicko zarysowana panorama południowych kresów okrojonego już Świętego Cesarstwa Rzymskiego stanowi tylko tło dla dziejów jednostki ludzkiej, Johannesa Otta, życiowego rozbitka, pędzonego wiecznym niepokojem wygnańca. Zamiast kolejnego dziełka o wydarzeniach z perspektywy możnych, otrzymujemy zatem historię pionka, jakich miliony przesuwali owi możni na swoich planszach. I jakże przy tym odległy jest „Galernik” od powieści awanturniczej! Bez trudu można by wprawdzie przedstawić jego fabułę w takiej konwencji – dość tam przygód, zwrotów akcji i niegodziwości – ale Jančar poszedł w przeciwną stronę, lekkość i pogodę zachowując na jakieś inne okazje. Powieść promieniuje atmosferą ponurości, mroczności i beznadziejności.
Co ciekawe, wydawca umieszcza na obwolucie akcję „Galernika” w średniowieczu, gdy z treści wynika jasno, że opisane tu wydarzenia zachodzą w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XVII wieku. Ale to właściwie bez znaczenia, bo wciąż panują ciemnota, zabobon, inkwizycja, z miłymi przerywnikami w postaci tej czy innej zarazy. Przy czym ten zabobon chwilami się materializuje, przebija cienką zasłonę między światem a zaświatem, wzmagając jeszcze grozę, której przyczyniają sobie sami ludzie.
Językowo prezentuje się „Galernik” raczej nieciekawie: to, co miało być zapewne stylizacją na epokę, przybrało ostatecznie postać irytującej i uproszczonej maniery. Nie wiem, czy należy za to winić pisarza, czy tłumaczkę. Ale fragmentaryczna, rwana narracja stanowi pewne urozmaicenie.
Powieść Jančara to nie tylko obraz brudu, nędzy i rozpaczy, to również splątany kłębek symboli, z którym zaiste trudno się uporać. Grzech pierworodny, zmartwychwstanie czy sąd ostateczny kotłują się w obłąkanym tańcu, który przywodzi na myśl obrazy pewnego malarza o swojskim przydomku „Piekielny”.
Dostrzegam tu kolejny głos za koniecznością istnienia opoki w życiu człowieka, nadrzędnej idei, która nada jego życiu sens i sprawi, że nie będzie ono „pustym przebiegiem”. Człowiek bez idei, zdaje się mówić Jančar, składa się z samej woli życia, czyli nie różni się od zwierzęcia.

To trochę inna książka. Epicko zarysowana panorama południowych kresów okrojonego już Świętego Cesarstwa Rzymskiego stanowi tylko tło dla dziejów jednostki ludzkiej, Johannesa Otta, życiowego rozbitka, pędzonego wiecznym niepokojem wygnańca. Zamiast kolejnego dziełka o wydarzeniach z perspektywy możnych, otrzymujemy zatem historię pionka, jakich miliony przesuwali owi możni...