"Czy tu jest raj?
Nie, panienko. Proszę zapytać tuż za rogiem."1

Chciałby czytelnik do raju. Gorliwie więc szuka czytelniczych Edenów. Czy można lepiej trafić niż do ogródka Noblisty? – myśli sobie czytelnik. Zachłannie więc rzuca się na „Raj tuż za rogiem” Mario Vargasa Llosy. Pamięta przecież lekturę „Pochwały macochy” i „Ciotki Julii i skryby”- wiem, wcale nie reprezentatywnych, ale jakże szelmowskich. No więc zachłannie rzuca się i … bęc! Ale nabił sobie guza! Biedny czytelnik, czyli ja.

Llosa poświęcił powieść dwóm interesującym postaciom. Florze Tristán (nie znałam, ale ze znajomości bardzo się cieszę), pisarce rewolucjonistce końca XIX w., walczącej o prawa robotników i kobiet, oraz jej wnukowi, Paulowi Gauguinowi, jednemu z bardziej znaczących malarzy przełomu XIX i XX wieku. Opowieści o bohaterach prowadzi od siebie niezależnie, równolegle i naprzemiennie. Próbuje dotrzeć razem z nimi do ich raju. Florita pragnie raju społecznego, w tym celu podróżuje po Francji i Peru, wożąc ze sobą broszurę „Jedność robotnicza” oraz organizując spotkania z robotnikami. Z zainteresowaniem śledziłam losy tej odważnej kobiety – ucieczka od męża, zmaganie się z rolą matki, zaangażowanie społeczne, bezkompromisowość, odporność na trudy życia niepożądanej rewolucjonistki. Tak, jestem dla niej pełna podziwu, choć jej nie zazdroszczę. Były w jej historii sprawy bardzo trudne i takie, z którymi nie umiała sobie poradzić (np. seks – kiedy myślę o tej sferze jej życia, szlag mnie trafia zwyczajnie, jak łatwo odebrać kobiecie przyjemność płynącą z tego, co po ludzku naturalne).

Nie odczuwałam natomiast nic w związku z portretem Gauguina. Nie bulwersuje mnie postać artysty, bo przekonuje mnie to, że bywa tak, iż Sztuka staje się sensem życia i nic innego się nie liczy. Choć za przemianę z finansisty w artystę malarz zapłacił wysoką cenę, niekoniecznie w pełni będąc spełnionym.

Jednak z przedstawienia tej postaci spodziewałam się czegoś więcej. Nie przeniknął – moim zdaniem – Llosa tajemnicy bohaterów, został tuż za rogiem. Od dłuższego czasu szukam w literaturze sztuki jako tematu. Miałam nadzieję, że autor poprowadzi mnie w dzieło Gauguina, że razem z nim uda się wniknąć w płótna (czytałam książkę, przyglądając się jednocześnie obrazom, które autor przywołuje). I tu, niestety, rozczarowanie. Nie przekonał mnie pisarz, że czuje te obrazy. Dla mnie język opisów był drętwy, zewnętrzny w stosunku do samych dzieł. Oczekiwałam czegoś w stylu eseistyki Herberta, może dlatego?

Mam problem z oceną tej książki. Bo zmęczyła mnie niezmiernie, nie treścią, ale sposobem napisania. Stylem narracji. Już dawno nie miałam tak niewielkiej przyjemności płynącej z lektury. Maniera, jaką przyjął autor, męczyła mnie okrutnie. Narrator raz mówi w 3. osobie, raz zwraca się bezpośrednio do bohaterów. Pomysł interesujący, ale wykonanie fatalne. Mam wrażenie, że nie robił tego, by wejść w dialog ze swoim bohaterem, ale by powiedzieć: ja wiem lepiej, co czułeś, myślałeś, kim jesteś. Drażniło mnie to niezmiernie.

A szkoda, bo wydanie zachęca, by je kupić. Okładka, co prawda, trochę złudna, ale estetycznie atrakcyjna, dobra czcionka, papier, jaki lubię (faktura i kolor). Tu ukłon w stronę Znaku, choć wydawnictwo powinno popracować nad tymi, co piszą teksty na tył okładki (rozumiem, że lekko trzeba książkę podrasować, ale na błędy rzeczowe pozwalać nie można).

Planowałam kolejne książki Llosy, ale na razie muszą poczekać. Bo jak na razie bilans jest taki: 2 do 2. In plus - wspomniane na początku, in minus - "Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki" i, niestety, "Raj tuż za rogiem", obie ze względu na styl.

..............
1.M.V.Llosa, Raj tuż za rogiem, Znak, Kraków 2010, s.435.

"Czy tu jest raj?
Nie, panienko. Proszę zapytać tuż za rogiem."1

Chciałby czytelnik do raju. Gorliwie więc szuka czytelniczych Edenów. Czy można lepiej trafić niż do ogródka Noblisty? – myśli sobie czytelnik. Zachłannie więc rzuca się na „Raj tuż za rogiem” Mario Vargasa Llosy. Pamięta przecież lekturę „Pochwały macochy” i „Ciotki Julii i skryby”- wiem, wcale nie...