"Szóstego kwietnia wieczorem nad Kigali zestrzelono samolot z prezydentem Habyarimaną na pokładzie. Do dziś nie wiadomo, kto stał za zamachem, ale wiadomo, jak go odczytano:
Tutsi zabili naszego prezydenta!
Radio ogłosiło początek nieodwracalnego: ściąć wysokie drzewa!"*


Nieczęsto czytam reportaże i niechętnie po nie sięgam. Po ten sięgnąłem dlatego, że kiedyś oglądałem świetny film "Hotel Ruanda", którego akcja rozgrywa się na tle krwawych wydarzeń między grupami Tutsi i Hutu, i który zrobił na mnie duże wrażenie, ale nie miałem większego pojęcia jak do tego doszło i co jeszcze wydarzyło się w Ruandzie. Ta książka dobitnie pokazuje, od czego się zaczęło i jak to wyglądało.

Autor świetnie przedstawił masakrę, jaka wydarzyła się w tym niewielkim afrykańskim kraju. Ilość makabrycznych (bo tak to tylko można nazwać) opisów egzekucji i szczerych wypowiedzi ofiar jest przerażająca i przygnębiająca. Nieraz się zdarza, że ich ilość na jednej stronie (nie kartce!) jest tak duża, że trudno w to uwierzyć i przez to przebrnąć.

Wojciech Tochman nie bał się śmiało i dużo pytać, komentować i wyciągać odważnych wniosków. Nie bał się zamieszczać szczerych i przerażających opisów ofiar, naocznych świadków a także samych katów. Nie bał się przedstawić postaw i zachowań niezagrożonych obcokrajowców, przebywających w tym momencie w Rwandzie, którzy nie zrobili wtedy nic albo zrobili niewiele, aby temu zapobiec i kogoś uratować, a dzisiaj nawet nie chcą powiedzieć o tym, co tam się stało i co widzieli. Wszystko to mieści się na niespełna 150-ciu stronach książki, ale to wystarczy, by odpowiednio przedstawić nam obraz wydarzeń tamtego okresu.

Nie wiem, co dało wielu ludziom - ofiarom i im bliskim - mieszkającym w Rwandzie i samemu autorowi to, że przeczytałem tę książkę. Może ulgę, że przeczytałem i mnie to przeraziło. Może satysfakcję, że się dowiedziałem, i że nigdy nie zapomnę. A może nie dało nic. Nie wiem.

Wiem natomiast, że jest to prawdopodobnie najstraszniejsza książka jaką kiedykolwiek czytałem.


*Wojciech Tochman, Dzisiaj narysujemy śmierć, Wołowiec 2009, s.38.

"Szóstego kwietnia wieczorem nad Kigali zestrzelono samolot z prezydentem Habyarimaną na pokładzie. Do dziś nie wiadomo, kto stał za zamachem, ale wiadomo, jak go odczytano:
Tutsi zabili naszego prezydenta!
Radio ogłosiło początek nieodwracalnego: ściąć wysokie drzewa!"*


Nieczęsto czytam reportaże i niechętnie po nie sięgam. Po ten sięgnąłem dlatego, że kiedyś oglądałem...