Uwielbiam Dawkins'owe rozprawy na temat ewolucji, dlatego z wypiekami na twarzy wyczekiwałem kuriera, kiedy zamówiłem sobie używany egzemplarz książki na allegro. Wspinaczka Na Szczyt Nieprawdopodobieństwa to bardzo złożona, lecz przystępnie napisana rozprawa na temat doboru naturalnego. Przez sporą częścią książki autor obraca się właśnie w okół - skądinąd naprawdę wyszukanej i trafnej - metafory "góry nieprawdopodobieństwa", szczytu do którego "dąży" każde żyjące stworzenie na ziemi. Mowa tu, jak zapewne łatwo się domyślić, o ewolucji - przekształcania się form niedoskonałych i prostych w złożone i przytłaczająco wyrafinowane.

Może w ramach zachęty przedstawię pokrótce czym jest ta metafora. Na naszej górze nieprawdopodobieństwa nie można iść wstecz. Dobór naturalny nie może pozwolić sobie rezygnacje z nawet kiepsko działających wynalazków - zamiast tego stara się udoskonalać to, co już ma. Dobrym przykładem jest tutaj np. nerw krtaniowy wsteczny, który - zamiast łączyć się bezpośrednio z mózgiem - ciągnie się wzdłuż klatki piersiowej. Najprawdopodobniej jest to ewolucyjny spadek po naszych rybo-podobnych przodkach, ponieważ żaden rozsądny inżynier nie zaprojektowałby czegoś w tak niepraktyczny sposób.

Nie górze nie można też wykonywać żadnych wysokich skoków - darwinizm porusza się raczej małymi kroczkami, szukając najbardziej łagodnych stoków. Jest to krytyka skierowana wobec zwolenników makromutacji - gwałtownych zmian w obrębie organizmu. W tym miejscu Dawkins posuwa się do metafory hipotetycznego urządzenia. Jeśli za mocno wnikniemy w jego strukturę, losowo przekładając elementy znajdujące się wewnątrz mechanizmu, jest ogromne prawdopodobieństwo, że zamiast go naprawić, spowodujemy w nim nieodwracalne szkody. Jeśli natomiast będziemy zmieniać niewiele rzeczy, to nawet jeśli nie usprawnią naszego sprzętu, mamy dużo mniejszą szansę, że ulegnie on jakiemuś uszkodzeniu. Tak samo jest z ewoluującymi organizmami - proces przebiega wolno kumulując przypadkowe zmiany, jednak tylko najmniejsze z nich są faworyzowane przez dobór. Nieporównywalnie więcej jest mutacji szkodliwych niż sprzyjających. Wszystkie z nich są losowe, lecz tylko te najmniejsze sprawiają, że organizmy stają się coraz lepsze w swoich rzemiosłach. I znowu: Darwinizm cedzi powoli i bardzo ostrożnie, redukując potencjalny próg błędu do minimum.

Góra nieprawdopodobieństwa ma również mnóstwo szczytów i wzniesień - każde żyjące na ziemi stworzenie wypracowało indywidualną strategie przetrwania. Niektóre zwierzęta zamieszkują pod ziemią, rezygnując ze wzroku, który w tamtejszych warunkach jest najzupełniej zbędny. Jeszcze inne, w toku ewolucji, zyskały skrzydła (a nawet czasami je traciły), pomagające im wznieść się w przestworza i szybować w poszukiwaniu łowów. Kolejne, jak na przykład delfiny, powróciły do kolebki wszelkiego życia i zdecydowały się wieść żywot w wodzie na podobieństwo swoich dawnych, niessaczych przodków. Sposobów na życie i reprodukcje jest wiele, a dobór jest pod tym względem szalenie kreatywny - to kolejna z zasad góry nieprawdopodobieństwa.

W "Wspinaczce" mamy również naprawdę rozbudowany rozdział dotyczący ewolucji oka, trochę o muszelkach w czwartym wymiarze (mój ulubiony rozdział), pajęczych sieciach oraz - tutaj niestety raczej nużący, przywodzący na myśl jeszcze "Ślepego Zegarmistrza - rozwlekły wywód o biomorfach. Książka wypełniona jest czarno-białymi rycinami - z pewnością jest to duży plus, ponieważ niedzielnemu czytelnikowi ułatwia to zobrazowanie sobie wielu zagadnień przedstawionych w książce. "Wspinaczka Na Szczyt Nieprawdopodobieństwa" ma swoje momenty, niewielka jej część jest ciut nudnawa (zwłaszcza powielając stare patenty z wcześniejszych publikacji autora). Mimo to nie mam żadnych wątpliwości, że ludzie o otwartych umysłach przyjmą ją z niekłamanym entuzjazmem. Na ogół - zdecydowanie na plus. Polecam!

Uwielbiam Dawkins'owe rozprawy na temat ewolucji, dlatego z wypiekami na twarzy wyczekiwałem kuriera, kiedy zamówiłem sobie używany egzemplarz książki na allegro. Wspinaczka Na Szczyt Nieprawdopodobieństwa to bardzo złożona, lecz przystępnie napisana rozprawa na temat doboru naturalnego. Przez sporą częścią książki autor obraca się właśnie w okół - skądinąd naprawdę...