Kiedy pisałam swoją opinię o pierwszym tomie trylogii Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk porównałam go do pachnącej jagodzianki w kształcie mumii. W przypadku „Cieślaków” jest zupełnie inaczej. Powieść tę można porównać do słonawego ciastka o pikantnym i dobrze doprawionym nadzieniu, którego smak na długo pozostaje w naszej pamięci. Akcenty zostały przesunięte, ale także ten tom tworzy pyszny smakołyk, w który wgryzłam się z nie mniejszą przyjemnością!

Tym razem przenosimy się w czasie do burzliwych początków XX wieku. W tle pobrzmiewają echa dekadentyzmu i okrucieństwa wojny, ale na pierwszy plan znów wysuwa się życie codzienne zwyczajnych ludzi, którzy walczą o swoje szczęście, rozwijają się, przeżywają rozczarowania, chcą się wzbogacić bądź emigrują za granicę, aby tam odnaleźć to, czego zabrakło im w ojczyźnie. Powszedniość prowincjonalnych Zajerzyc zostaje w cieniu, ustępując miejsca ówczesnej Warszawie. W oczach nastoletniej Grażyny, miasto to w niczym nie przypomina przepełnionych pozytywistycznymi wartościami majątków ziemskich. Warszawa otwiera na nowoczesne rozrywki (koncerty filharmoniczne, wystawy sztuki, starożytne zbiory w muzeach, ślizgawki, cyrk, wyścigi konne, spektakle teatralne: wodewil, balet, operetka, farsa, tragedia) oraz daje możliwości pozyskania nowych umiejętności (jazda na rowerze czy łyżwach). Miasto wyszło z mroków zabobonów i przesądów – światło elektryczne, kinematograf bądź automobil nie są traktowane tu jako dzieła diabła, a wiedzy o przyszłości dostarczają ówcześnie modne seansy spirytystyczne, nie przepowiednie lokalnej szeptuchy. Łatwiej tutaj zrobić karierę opartą na schemacie „od pucybuta do milionera”, ale łatwiej też zatracić siebie i wyniesiony z domu rodzinnego system wartości.

Bardzo mylące wydaje mi się wskazanie Cieślaków jako tytułowych bohaterów. Dla mnie główną i najbardziej interesującą bohaterką w tym tomie jest Grażyna Toroszyn, jedyna córka Kingi z d. Bysławskiej. Jest ona nowoczesną kobietą, która usilnie stara się zerwać z konwenansami świata, w którym staropanieństwo i żonaty kochanek to obraza rodziny, a kobieta z krótkimi włosami budzi sensację i zgorszenie. Jak na silną kobietę (których u Gutowskiej-Adamczyk nie brakuje) przystało chce żyć „po swojemu” czyli pięknie i beztrosko; jeździć samochodem, palić długie papierosy, ubierać się w spodnie oraz zostać sławną. Zaimponowało mi, że odważyła się pod pseudonimem Giny Weylen wkroczyć w bezlitosny świat aktorstwa teatralnego i filmowego okresu XX-lecia międzywojennego i dzięki swej determinacji utrzymać się w nim na dłużej [na marginesie dodam, że jeśli ktoś jest zainteresowany bliższym poznaniem literackiego ujęcia blasków i cieni (niestety, z przewagą tych drugich) życia aktorki tamtego okresu, polecam zapoznanie się z losami Janki Orłowskiej z „Komediantki” W. S. Reymonta]. Szczególnie, że poza rozczarowaniami zawodowymi doświadczała trosk życia codziennego: traciła bliskich, walczyła z samotnością i warszawskimi realiami, a także szukała miłości.

Autorka pokazuje ewolucję postrzegania miłości i małżeństwa w społeczeństwie na przestrzeni lat. W „Zajezierskich” małżeństwo miedzy Tomaszem, a Adrianną było efektem powinności, pozbawione spontaniczności i powściągliwe, a przez to nieszczęśliwe. Natomiast Gina jest bardziej wyzwolona oraz mniej wyrachowana - nie boi się ostracyzmu społecznego, otwarcie ujawnia swoje pragnienia, nie zwraca uwagi na wiek kochanka, jego stan cywilny oraz zasobność portfela. Nie kieruje się głosem rozsądku, przez co czasem, niczym ćma lecąca do światła, parzy się i cierpi. Ale nigdy nie zamyka się na miłość, bo ma nadzieję, że „mistyka miłości, która całkowicie odświeża rzeczywistość, niczego w niej nie zmieniając” jest warta stanowczości i poświeceń. Czy będzie szczęśliwą i spełnioną kobietą? Co łączy jej rodzinę z losami rodzin Cieślaków i Hryciów? Rąbek tajemnicy został już odkryty, ale jeszcze tyle pytań pozostało bez odpowiedzi… Tym bardziej nie mogę doczekać się lektury ostatniej, niestety :(, części opowieści, która ponownie zaprowadzi mnie do smakowitej, gutowskiej cukierni!

Kiedy pisałam swoją opinię o pierwszym tomie trylogii Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk porównałam go do pachnącej jagodzianki w kształcie mumii. W przypadku „Cieślaków” jest zupełnie inaczej. Powieść tę można porównać do słonawego ciastka o pikantnym i dobrze doprawionym nadzieniu, którego smak na długo pozostaje w naszej pamięci. Akcenty zostały przesunięte, ale także ten...