Boy-mędrzec wszelkie swoje wynurzenia mógłby spokojnie doczepić do czasów współczesnych; jeśli chodzi o hipokryzję Kościoła katolickiego w kwestii rozwodów (przepraszam: unieważnienia małżeństw), to nic w tej obłudnej i świętoszkowatej postawie się nic nie zmieniło. We wstępie Boy-Żeleński zaznaczył - zgodnie z prawdą - że ma potrzebę jako artysta otworzyć oczy "ku patrzeniu" i umyć brudne uszy "ku słyszeniu".

Podkreśla, że porządek moralny - jak wszystko inne - zmienia się w czasie i to co wcześniej uważano za niemoralne, dziś staje się normą. Ale nie należy kryć za maską obłudy karygodnego postępowania Kościoła katolickiego. O wiele łatwiej (i słuszniej) jest przystać na legalizację rozwodów, niż nadal tkwić w tej hipokryzji. I mimo ataków tzw. Polaków-katolików, którzy za sztandar obierają sobie wydumane wartości, a sami w zaciszu domowym uprawiają swój proceder.

"Konsystorskie dziewice" to - ludzie żyjący i w naszych pięknych czasach, i będący tak samo obłudni jak wtedy (a może jeszcze bardziej?). Bo przecież, jak pisał Molier: "z Niebem zawsze poradzić jakoś sobie można", a w polskiej rzeczywistości należy trwać przy własnym interesie.

Nasz Boy-Żeleński jawi się tutaj nie jako wróg religii, ale jako zwykł człowiek, który przyznaje na końcu, że: "Szanujemy kanony religii, dopóki pokrywają się z ludzką uczciwością". Warto sobie to zapamiętać.

Data powstania: Warszawa, luty 1929

Wybrane cytaty:

* "Kto broni tego stanu rzeczy, kto śmie go nazwać — jak Polak-Katolik — „podstawą moralności ludzkiej” — ten jest wrogiem religii".

* "To są istne dziwy, aby w praworządnym kraju można było kogoś oszukać i ograbić na podstawie — bulli papieskiej!".

* "Jestem wciąż jak ta dziwka, którą się szczypie w udo w gabinecie, a nie poznaje się jej na ulicy".

* "„Konsystorskie dziewice” — to symbol fałszu, obłudy, które zaczynają panoszyć się dokoła coraz zuchwalej".

* "Bo literatura jest sejmem narodu; ważniejszym może od tego, który tam w zacisznym półkolu wymyśla sobie wzajem przy ulicy Wiejskiej"

* "Popatrzmy na historię instytucji i wierzeń ludzkich. Trzeba by chyba być ślepym lub kłamcą, aby nie uznać, że porządek społeczny, że „moralność”, to coś, co zmienia się i musi zmieniać ciągle; coś, co przechodzi ciągłą ewolucję".

* "Co innego jest propagować coś, a co innego widzieć, że coś jest faktem, że coś się dzieje i jak się dzieje; widzieć nierówność, widzieć krzywdę, widzieć nieszczęście, widzieć fałsz, nieuczciwość, widzieć bezduszność, zaciekłość i ślepotę tych, którzy powinni mieć „oczy ku patrzeniu i uszy ku słyszeniu”. Artysta, Literat, Sprawiedliwość, ObyczajeMówić o tym — w potrzebie nawet krzyczeć — jest obowiązkiem pisarza".

* " I trzeba to powiedzieć: przemoc Świętoszka w odrodzonej Polsce zaczyna być zastraszająca".

* „nie brak świadków na tym świecie”, jak już zauważył Fredro

* …między grozą schizmy rosyjskiej a protestantyzmu niemieckiego, duchowieństwo katolickie znalazło grunt wybornie przygotowany pod siejbę swych życzeń i zamiarów; — wszystko, co polskie, przedzierzgnęli na katolickie, wszystko, co katolickie, udali za szczeropolskie, i tak dziś tymi dwuznacznikami zręcznie szermierzą, że odrobili już prawie wszystko, co od początku XVIII w. w sumieniu ogólnym ludzkości uczeni i bohaterowie, rozumni i poczciwi, kosztem krwi, życia i ciężkiej pracy, wypracowali na koniec… (Narcyza Żmichowska)

Boy-mędrzec wszelkie swoje wynurzenia mógłby spokojnie doczepić do czasów współczesnych; jeśli chodzi o hipokryzję Kościoła katolickiego w kwestii rozwodów (przepraszam: unieważnienia małżeństw), to nic w tej obłudnej i świętoszkowatej postawie się nic nie zmieniło. We wstępie Boy-Żeleński zaznaczył - zgodnie z prawdą - że ma potrzebę jako artysta otworzyć oczy "ku...