Problem zdrady nurtował w Polsce intelektualistów, polityków, a i zwykłych ludzi blisko dwa wieki, praktycznie aż do czasów nam współczesnych. Do tej pory zainteresowanie badaczy koncentrowało się raczej na okresach późniejszych, od rozterek romantyków w wieku XIX po dylematy „umysłów zniewolonych" w latach PRL. Nie sposób jednak w pełni zrozumieć tych zagadnień bez przyjrzenia się im niejako u ich początku, w momencie kiedy kształtowało się rozumienie lub dokonywało przewartościowanie wielu podstawowych pojęć, takich jak wolność, naród, patriotyzm, czy właśnie zdrada. Próbę analizy postaw ludzi tego okresu oraz ich systemu wartości podjęli w prezentowanym tomie badacze różnych dyscyplin - prawnicy, historycy i historycy literatury. Na podstawie bogatej bazy źródłowej starali się postawić pytania, których do tej pory w odniesieniu do omawianego przez nich okresu nie stawiano, i w miarę możliwości odpowiedzieć na nie. Książka ta - będąca niewątpliwie istotnym wkładem do badań nad okresem przełomu wieków XVIII i XIX - stanowi także próbę określenia genezy świadomości narodowej Polaków aż po czasy współczesne.