Szaleństwa Brooklynu

Po raz pierwszy przeczytałem tę powieść ponad 5 lat temu. Odnalazłem ją na bibliotecznej półce w czasie swoich zwyczajowych poszukiwań na ślepo, nikt Austera mi nie polecał i tak oto dostałem pisarza, który stał się wkrótce jedną z moich największych fascynacji literackich lat 40. mojego życia. Podkreślam wagę zapuszczania się na takie łowy śród bibliotecznej czy księgarnianej ciszy, bo właśnie w ten sposób rozpocząłem swoją znajomość z co najmniej kilkoma z moich ulubionych autorów takich jak H.Murakami, Z. Drvenkar czy S. Erickson. Też mi nikt ich nie polecał, sam wyszperałem i dałem się unieść fali.

Paul Auster to pisarz z wielką klasą. Jego elegancki styl i zajmująca technika narracyjna zdobyły mnie od razu i zachęciły do lektury następnych dzieł Amerykanina. „Szaleństwa Brooklynu” to jednak specyficzna powieść w jego dorobku. 11 września, data wielkiej amerykańskiej traumy znalazła swoje literackie pokłosie w dziełach najwybitniejszych amerykańskich pisarzy takich jak Don DeLillo, Thomas Pynchon, John Updike czy Jonathan Safran Foer. Auster nie skupił się jednak na konsekwencjach tej tragedii, jego celem jest przedstawienie stanu amerykańskiej świadomości przed 11 września. I robi to z wielką swadą i rozmachem.

Główny bohater i narrator Nathan Glass, emerytowany agent ubezpieczeniowy, po latach wraca na Brooklyn by spędzić tu jesień życia. A ta może nie potrwać długo, gdyż zmaga się z chorobą nowotworową. Pragnie jednak możliwie najpełniej spędzić te dni w obliczu zagrożenia nadejściem Kościstej Pani. Perypetie Nathana, jego siostrzeńca Toma Woodsa i innych osób w ich kręgach są
raz zabawne, a raz przygnębiające, jest w nich radość ale i przerażenie, zmagają się z trudnościami, których nie szczędzi los, czasami wikłając się w brudne sprawki, jak afera fałszerska. Na wszystkim kładzie się jednak piętno zwyczajności, beztroska, z którą Nowojorczycy traktują swoje życie wywołuje lekki uśmieszek pobłażania, albowiem nie wiedzą oni dokąd zmierzają.

Akcja powieści kończy się rankiem 11 września, na trzy kwadranse przed uderzeniem pierwszego samolotu w północną wieżę WTC. Bohater wychodzi na ulice Manhattanu w stanie nieświadomego szczęścia. Nawet nie jest w stanie wyobrazić sobie jakie piekło rozpęta się tu za niecałą godzinę...

Ale o tym opowiedzą już inni. Spacerujący pod niebem barwy najczystszego błękitu Nathan jeszcze nic nie wie. Tylko czytelnik wyczuwa, że ta tragedia, która za chwilę się wydarzy usunie w cień wszystko co powiedziano wcześniej.

Książka mną zawładnęła. Wbrew założeniom przeczytałam ją w jeden dzień. Dałam bym jej podtytuł, jak to fajnie żyć na emeryturze. Życie się nie kończy, ale otwierają się nowe możliwości.
Po ciężkiej chorobie Nathan przechodzi na emeryturę i wraca na Brooklyn, miejsca swojego urodzenia. Wraca do miejsca, gdzie jak sam mówi ,chce dokonać żywota. Bojąc się nudy zaczyna pisać książkę „Księga ludzkich szaleństw”. Jednak nie będzie mu dana nuda. Na nowo buduje więzi z rodziną i zaprzyjaźnia się z barwnymi postaciami uwikłanymi w różne problemy. Nathan jest mi bliską postacią, gdyż lubi czytać i słuchać innych. Nie krytykuje, nie ocenia, stara się zrozumieć każdego spotkanego człowieka kierując się doświadczeniem życiowym.
Auster ukazuje nam niezwykłe miejsce jakim jest Brooklyn. Miejsce jest to niezwykłe dzięki różnobarwnym mieszkańcom, wiodącym zwykłe życie, borykającymi się z codziennymi i niecodziennymi problemami i szukającymi miłości. Ukazuje perfekcyjnie ludzkie emocje i uczucia. Ciepła, mądra, czasami zabawna, naprawdę dobra książka.
POLECAM!

Paul AUSTER - “The Brooklyn Follies”

„”You can’t change weather” - znaczy, że pewne rzeczy są, po prostu, takie, jakie są, a my nie mamy wyboru, lecz musimy je akceptować”. Moje /może nieporadne, ale dosłowne/ tłumaczenie cytatu ze str.25 to motto tej książki.

Idealizm cechuje młodych; walczyć z całym światem można, ale PO CO?. Rozmawia o tym dwóch starych /Harry i Nathan/ z młodym /Tom/. /str.99-110/, a kropkę „nad „i” autor stawia, kończąc akcję książki na 46 minut przed atakiem na WTC /11.09.2001/, po którym „dym z trzech tysięcy spalonych ciał będzie się unosił nad Brooklynem i opadnie na nas jako biała chmura popiołów i śmierci”. To brzmi jak przestroga, bo zanim nastąpi skończymy lekturę ostaniego zdania:

„Ale, ponieważ teraz, jest wciąż godzina ósma, więc spaceruję aleją pod lśniącym błękitem nieba, będąc szczęśliwy, moi przyjaciele, tak szczęśliwy, jak ktokolwiek, kto kiedykolwiek żył”

Bynajmniej, autor nie przedstawia wizji katastroficznej. U Austera każdy poszukuje swego miejsca w życiu, swego „The Hotel Existence”, i prawie każdy znajduje, bo sprzyja temu wszechobecna tolerancja, pobłażanie i empatia. Nie walczmy więc ze światem, lecz starajmy się stworzyć „swoj intymny mały świat” /wzorem Sammy Lee/. To nie jest konformizm; to jest HUMANIZM.

Tak więc, Auster znów zachwyca. I znów jego Brooklyn. W „Sunset Park” centralną postacią był 28-letni „uciekinier”, a tu 59-letni schorowany emeryt, który u schyłku życia zamierza napisać książkę pt „Book of Human Folly”, lecz natłok wydarzeń w otaczającej go rzeczywistości uniemożliwi mu to. Nasz bohater - Nathan jest spoiwem całej powieści: jest powiernikiem, spowiednikiem, słuchaczem, głosem rozsądku i sumienia oraz zaklinaczem przyszłości. A to wszystko jest wynikiem jego aposteriorycznej mądrości, czyli, mówiąc po ludzku, umiejętności korzystania z doświadczenia życiowego.

W trzystu stronicowej książce mamy bogactwo, szczegółowo sportretowanych, różnorodnych postaci, przedziwne ich losy, zbiegi okoliczności, lecz przede wszystkim wszechobecną miłość we wszelkich możliwych odmianach. Przyjemności płynącej z tej lektury nie mogę potencjalnemu czytelnikowi odbierać, przechodzę więc do strefy „intelektualnej”.

Autor niebezpiecznie balansuje na granicy percepcji czytelnika nasycając książkę, o raczej skromnej objętości, światem intelektu w formie wtrąconych dykteryjek raczej mniej, niż bardziej, związanych z treścią. Takie igraszki są niebezpieczne, czego dowiódł, zatracając czytelność, m.in Saul Bellow, Philip Roth czy Umberto Eco /o Joyce nie mówię, bo to trochę inna sprawa/. Nie chciałbym, aby mój ulubiony pisarz stracił równowagę w tej materii. A w omawianej książce m,in. mamy: porównywanie E.A.Poe /1809-49/ z Henry’m Davidem Thoreau /1817-62/; dalej historię grobu Poe’go - „pierwszego pisarza jakiego Ameryka dała światu”/, który honorują stojąc razem „twin fathers of modern poetry” Walt Whitman /1819-92/ i Stephane Mallarme /1842-98/; wcześniej historyjkę o Ludwigu Wittgensteinie /1889-1951/. Kuriozalna jest strona 150, na której znalazły się następujące nazwiska: Stendhal, Melville, Kafka, Flaubert, Musil, Cervantes, Marlowe, Higginson, Dickinson, Poe i Griswold. Ale to takie drobne utyskiwania, jako, że należę do czytających dokładnie.

Podobała mnie się natomiast nazwa zespołu bluesowego - „Brave New World” /nawiązująca do Huxleya. Książkę POLECAM, i przypominam o moim ulubionym „Timbuktu”
A jeszcze piękna dykteryjka o Kafce, który pocieszał dziewczynkę w parku pisząc do niej listy w imieniu zagubionej lalki.