Nie ma pokoju między narodami, jeśli nie ma pokoju między religiami. A nie ma pokoju między religiami, jeśli nie ma między nimi dialogu.
-
Jan Paweł II

Nie ma pokoju między narodami, jeśli nie ma pokoju między religiami. A nie ma pokoju między religiami, jeśli nie ma między nimi dialogu.
-
Jan Paweł II

Wydaje mi się, że odbiór książki inny będzie przez człowieka będącego wewnątrz Kościoła, inny przez kogoś, kto rozczarował się Kościołem i jest poza nim, albo blisko tej decyzji, a zupełnie inny przez kogoś, kto nigdy w tej wspólnocie nie uczestniczył.

Autor poruszył wciąż bardzo drażliwy dla wielu Polaków temat (choć od wydania książki mija w tym roku 13 lat),zahaczając w wielu kwestiach o herezję, bo przecież świętość Jana Pawła II nadal w opinii znacznej części Polaków jest swego rodzaju dogmatem.

Tymczasem T. Bartoś w swoich rozważaniach teologicznych i filozoficznych (2 i 3 rozdział) zauważa wiele sprzeczności pomiędzy jednym z głównych założeń tego pontyfikatu ("Człowiek jest drogą Kościoła") a faktycznymi działaniami. Jakiś niewytłumaczalny dziś strach przed indywidualizmem człowieka, możliwością zadawania pytań, wątpliwościami, które to zjawiska należy ukrócić poprzez nałożenie ograniczeń i wyznaczeniu jedynie słusznej drogi prowadzącej do celu, czyli de facto sprowadzenie człowieka do roli członka posłusznie podążającego tłumu. Jednocześnie na zewnątrz kreowanie wizerunku dążącego do pojednania i gotowego do rozmowy, pod warunkiem, że ta rozmowa nie dotyczy wewnętrznych spraw Kościoła.

Pamiętać należy, że książka wydana została w 2008 roku, a mimo to jej treść pasuje idealnie do dzisiejszych działań polskiego oddziału kościoła hierarchicznego. Działań ludzi, których do roli przewodników duchowych wybrał w ogromnej części właśnie Jan Paweł II. I paradoksalnie to właśnie ci ludzie dziś udowadniają, że co najmniej "jest coś na rzeczy" z podsumowującego rozdziału książki T. Bartosia.

Nie jest pozycja łatwa i przyjemna zarówno ze względu na tematykę, jak i trudny dla przeciętnego czytelnika język filozoficzny w pierwszej części książki. Niemniej warto poświęcić jej czas, bo na pewno pozwala przemyśleć własny stosunek przede wszystkim do udziału Kościoła w wierze i kontakcie z Bogiem każdego pojedynczego człowieka. Nie można złą drogą (złymi środkami) dojść do dobrego celu i wydaje się, że efekty tego widzimy coraz dobitniej w naszej rzeczywistości, gdzie biskupi bardziej przeszkadzają niż pomagają osobom wierzącym, a wiarę zastępuję się lojalnością.

Wydaje mi się, że odbiór książki inny będzie przez człowieka będącego wewnątrz Kościoła, inny przez kogoś, kto rozczarował się Kościołem i jest poza nim, albo blisko tej decyzji, a zupełnie inny przez kogoś, kto nigdy w tej wspólnocie nie uczestniczył.

Autor poruszył wciąż bardzo drażliwy dla wielu Polaków temat (choć od wydania książki mija w tym roku 13 lat),zahaczając...

Autor twierdzi, że o Janie Pawle II nie można pisać wyłącznie z kolan, a jednak sam właśnie z tej pozycji krytykuje papieża.

Autor twierdzi, że o Janie Pawle II nie można pisać wyłącznie z kolan, a jednak sam właśnie z tej pozycji krytykuje papieża.

W niektórych, uformowanych w Polsce, kręgach takie książki, jak "Jan Paweł II. Analiza krytyczna" mogą uchodzić za obrazoburcze, niegodne. Jednak ja cieszę się, że powstają. Tadeusz Bartoś, były zakonnik, odważył się zmierzyć z mitem polskiego papieża. Praca nie ma charakteru wyczerpującego i wielostronnego traktatu analizującego wszelkie aspekty działalności, poglądy i sposób sprawowania urzędów kościelnych przez Karola Wojtyłę. Bartoś pokusił się jedynie o, bliskie eseistycznemu w formie, zaprezentowanie kilku kluczowych cech samego papieża jak i jego pontyfikatu. Całość jest tekstem dalekim od oficjalnego i typowo polskiego, jednostronnego i niemal bałwochwalczego odbierania Jana Pawła II.

Pracę można podzielić na wyraźne dwie, niemal równej długości, części. W pierwszej dostajemy krótkie zreferowanie poglądów moralnych, teologicznych i etycznych papieża. W drugiej skupił się Bartoś na zaprezentowaniu wizji dialogu wewnątrz katolickiego i międzyreligijnego, oraz ciekawej dyskusja nad fenomenem Opus Dei w kontekście papieża.

Pierwsza cześć, bardziej hermetyczna i bliższa zainteresowaniom samego autora książki, stawia pod znakiem zapytania wiele przekonań polskiego papieża. Główny zarzut Bartosia skupia się na wytknięciu Wojtyle sprowadzenia etyki do moralności w wydaniu, które nie znosiło krytyki. Dla Jana Pawła II doktryna katolicka jest prawdą, którą w życiu ma przyjąć wierny. Stąd każde odstępstwo od niepozostawiającej miejsca na interpretacje moralności, zostało nazwane 'cywilizacją śmierci'. Bartoś pojęcie to uznał za szkodliwy i uproszczony konstrukt, hasło wygodnie i jednoznacznie definiujący źródło zła w Europie. Wraz za krytycznymi wobec papieża zachodnimi teologami, przypomina oryginalną wizję ewangeliczną Jezusa, która ludzkie życie traktowała, jako drogę do przemiany i raczej stawanie się, niż bycie skończonym wytworem doktryny. Jezus skupiał się raczej na niekonkluzywności, radach do przemyślenia we własnym sumieniu, niż jednoznacznych nakazach, nad którymi dyskusja jest niemożliwa (str. 48-49). Chyba kluczowe podsumowanie, które w sumie kłóci się ze stereotypem papieża otwartego na każdego, pada w połowie książki (str. 77):

"Uznanie godności drugiej osoby stanowiło (...) podstawę jego antropologii. Brakowało mu jednak konsekwencji. Istotne elementy jego nauczania stały bowiem w sprzeczności z imperatywem kategorycznym (którego sam bronił) postulującym, by człowiek nie był tylko środkiem, lecz zawsze także celem działania. Albowiem zakres podporządkowania grupie religijnej - czego domagał się papież - prowadził do zakwestionowania autonomii moralnej jednostki i jej prawa do subiektywnego osadu rzeczy"

W drugiej części , chyba ciekawszej dla czytelnika nieposzukującego dywagacji filozoficznych, pada kilka poważnych i formalnych zarzutów. Jan Paweł II otaczał się głównie ludźmi, którzy go słuchali, odsuwał inaczej myślących teologów z katedr uczelnianych. Niewygodny dyskurs i odmienność teologiczna Karla Rahnera czy Hansa Künga, odbijały się od ścian watykańskich, choć w intelektualnych kręgach Europy Zachodniej stanowiły podstawę nowoczesnego myślenia o katolicyzmie. Wszelka krytyka, której papież przypinał łatkę 'cywilizacji śmierci', wynikała głównie z jego niechęci do osiągnięć współczesnej nauki o człowieku, prowadzącej nieuchronnie do subiektywizmu i relatywizmu. Nie chciał przyjąć do wiadomości, że posiadanie monopolu na prawdę, tak z czasów Innocentego III, jest niemożliwe.

Na wspomnienie zasługuje bardzo ważny i niezmiernie ciekawy watek z 'karierą' Opus Dei, które sekciarskimi metodami uprawiało cyniczną politykę wspierania latynoamerykańskich junt prawicowych. Papież w tych strukturach, stworzonych przez Josemaría Escrive, widział wsparcie dla własnego teologicznego konserwatyzmu i przeciwwagę dla lewicowych partyzantek, które ideowo wydawały mu się bliskie znienawidzonemu komunizmowi. Jednocześnie Bartoś wypomina papieżowi, że nie potrafił odpowiednio wczuć się w sytuacje biedoty Ameryki Południowej i popularnej wśród niej teologii wyzwolenia. Dość jednoznacznie przypisał Wojtyle powinowactwo ideowe z Opus Dei (str. 133-134):

"Fałszywa teologia przeradzająca się w ideologię religijną sugerującą własny uprzywilejowany (większy od innych) dostęp do prawdy jest przyczyną szczególnych zaburzeń poznawczych, osobliwych iluzji wielkościowych. Prawa jednostki - tak, ale w granicach wyznaczonych przez jednego człowieka - papieża."

Opiniowana książka to nie jest jednoznaczne i jednostronne potępienie całości dokonań papieża. Bartoś stara się uczciwie uzasadnić konserwatyzm Wojtyły, wywodząc go z doświadczeń młodości i sytuacji politycznej w powojennej Polsce. Przyjmuje do wiadomość, choć odrzuca jako prowadzący na manowce, pielęgnowany przez Wojtyłę mesjanistyczny mit Polski-Chrystusa Narodów, szczególnie w wydaniu Słowackiego (którego teksty w młodzieńczym okresie teatralnych fascynacji Karola Wojtyły były bardzo ważne). Potrafił dostrzec bardzo pozytywny wpływ Jana Pawła II na zmiany geopolityczne, docenia starania papieża, jako sprawnego polityka na arenie międzynarodowej (str. 142-144) . Zasług na tym polu nie szczędzi.

Tadeusz Bartoś przekonująco i dobrze uzasadnił stawiane tezy. Większość z nich jest niewygodna, ale w żadnym punkcie nie przekroczył granicy między krytyką mniej lub bardziej uzasadnioną, a osobistym atakiem, czy rewanżyzmem wynikającym z ukrytych celów. Książkę czyta się dobrze, dla mnie nie była odkrywcza, choć kilka detali pozwoliło mi dopełnić obraz Jana Pawła II. Brakowało mi pochylenia się nad problemem pedofilii w kościele, wspomnienia udziału hierarchów katolickich w wojnie Tutsi-Hutu. Na szczęście perspektywa 'polskocentryczna' nie przysłoniła Bartosiowi potrzeby opisania papieża, jak przywódcy religijnego ważnego dla milionów wyznawców na całym świecie.

Bartoś, obok Obirka i Więcławskiego (obecnie Polak) stawia polski katolicyzm pod ostrzałem niewygodnych pytań. Ci trzej byli księża i zakonnicy, to nie polski odpowiednik tzw. 'jeźdźców ateizmu', choć na lokalnym podwórku spełniają rolę przeciwwagi dla dominującego dyskursu religijnego. Szkoda, że ich wypowiedzi, z racji profesji, ograniczają się wyłącznie do hermeneutyki tekstów i filozofii pomijając, istniejącą i trudniejszą w płytkim odrzuceniu przez adwersarzy, racjonalną wizję świata i człowieka formowaną dzięki biologii i fizyce.

Gorąco polecam wszystkim, szczególnie słuchaczom Radia Maryja i czytelnikom hagiografii pióra Weigla.

W niektórych, uformowanych w Polsce, kręgach takie książki, jak "Jan Paweł II. Analiza krytyczna" mogą uchodzić za obrazoburcze, niegodne. Jednak ja cieszę się, że powstają. Tadeusz Bartoś, były zakonnik, odważył się zmierzyć z mitem polskiego papieża. Praca nie ma charakteru wyczerpującego i wielostronnego traktatu analizującego wszelkie aspekty działalności, poglądy i...

poczytuje...
Polecam blog http://tadeuszbartos.blog.onet.pl

poczytuje...
Polecam blog http://tadeuszbartos.blog.onet.pl

W kraju gdzie kult -tego bądź co bądź- wielkiego człowieka szerzy sie bezrefleksyjnie, ta książka to lektura obowiązkowa!
Po jej lekturze nawet katolik zanim zakrzyknie " santo subito", zastanowi sie 3 razy:) Gorąco polecam!

W kraju gdzie kult -tego bądź co bądź- wielkiego człowieka szerzy sie bezrefleksyjnie, ta książka to lektura obowiązkowa!
Po jej lekturze nawet katolik zanim zakrzyknie " santo subito", zastanowi sie 3 razy:) Gorąco polecam!

Z książki można się dowiedzieć jakie piękne jest/było chrześcijaństwo, oraz co sprawia że to co dziś dostajemy pod tym szyldem, nijak ma się do tego czym powinno ono być.
Mi osobiście dała ta książka wiedzę, dzięki której patrząc na obrońców dzisiejszego porządku, pojawia się we mnie współczucie dla nich.

Z książki można się dowiedzieć jakie piękne jest/było chrześcijaństwo, oraz co sprawia że to co dziś dostajemy pod tym szyldem, nijak ma się do tego czym powinno ono być.
Mi osobiście dała ta książka wiedzę, dzięki której patrząc na obrońców dzisiejszego porządku, pojawia się we mnie współczucie dla nich.