Po książkę sięgnąłem przypadkowo. Cenię sobie "literacki kosmos" Kraszewskiego i warto - nawet współcześnie - poznawać dzieła polskiego mistrza pióra. Tytuł utworu budzi w czytelniku duże nadzieje: miałem nadzieję, napotkać w nim wątki gotyckie (rodem z "Mnicha" Lewisa), niestety nie. Nie uważam jednak, że czas poświęcony na lekturę był stracony.

Choć ten szkic powieściowy sytuuje się w grupie "opowiadań historycznych", to akcja powieści nie ogniskuje się wokół jakiegokolwiek ważnego wydarzenia historycznego. Przez chwilę przewija się przez utwór Stanisław August, ot tyle. Jest to opowieść - o jakże ważnym u Kraszewskiego - upadku szlachty. Obcujemy z bohaterem trudnym, niedającym się polubić: Stanisław Bużeński, to człowiek butny, arogancki, wyśmiewający się z katolicyzmu - jest to dość intrygujące, ponieważ szlachcic okazuje się ateistom. Historia jest dość banalna, rozpatrywać ją możemy w kategoriach destrukcyjnej funkcji miłości. Rys obyczajowy z życia mnichów jest za to bardzo ciekawy, jednak jak się okazuje, księża przegrywają swą dziejową misję i nie zdołali nawrócić do wiary Bużeńskiego. Ostatnie partie utworu są rozczarowujące: tak wielka indywidualność - jaką jest Bużeński - przechodzi nieprawdopodobną przemianę. Autor pozostawia czytelnika z jakże piękną myślą: "Bóg łaskaw będzie duszy, która w walce z życiem przecierpiała wiele".

Po książkę sięgnąłem przypadkowo. Cenię sobie "literacki kosmos" Kraszewskiego i warto - nawet współcześnie - poznawać dzieła polskiego mistrza pióra. Tytuł utworu budzi w czytelniku duże nadzieje: miałem nadzieję, napotkać w nim wątki gotyckie (rodem z "Mnicha" Lewisa), niestety nie. Nie uważam jednak, że czas poświęcony na lekturę był stracony.

Choć ten szkic...