Kolejna znakomita książka prof. W. A. Serczyka, którą przeczytałam, ponownie zresztą. Nie będę przedstawiać treści, bo zrobił to znakomicie @Wojciech w jedynej, jak dotąd opinii. Książka jak i pozostałe prace tego znakomitego historyka ma zaniżone, moim skromnym zdaniem oceny. Ja nie dałam maksymalnej ilości punktów, bo trochę mi brakuje religii i jej wpływów na kulturę. Poza tym książka w bardzo przekrojowy sposób i wyczerpująco omawia temat. Na dokładkę książki tego autora znakomicie się czyta. Poza wartościami merytorycznymi, mają one świetne walory literackie.

Kolejna znakomita książka prof. W. A. Serczyka, którą przeczytałam, ponownie zresztą. Nie będę przedstawiać treści, bo zrobił to znakomicie @Wojciech w jedynej, jak dotąd opinii. Książka jak i pozostałe prace tego znakomitego historyka ma zaniżone, moim skromnym zdaniem oceny. Ja nie dałam maksymalnej ilości punktów, bo trochę mi brakuje religii i jej wpływów na kulturę....

Władysław Andrzej Serczyk (1935 – 2014) – polski historyk, profesor, zajmujący się historią Rosji, Ukrainy oraz historią naszych stosunków z nimi, napisał tą arcyciekawą książkę w 1984 roku i, jak łatwo obliczyć czekała na LC 31 lat na recenzję. Staram się to czekanie zaspokoić.
Siedem stron „Indeksu nazwisk” trochę mnie onieśmiela, tym bardziej, że w ogóle o kulturze tego wieku niewiele mam do powiedzenia.
We „Wstępie” czytam trafną uwagę (s. 11):
„...Nie ulega wszakże najmniejszej wątpliwości, iż właśnie w XVIII wieku Rosja usadowiła się trwale w polityce europejskiej i zdobytą pozycję stale umacniała. Poważnie zmniejszył się również dystans dzielący jej naukę i kulturę od najwybitniejszych zachodnioeuropejskich osiągnięć w tej mierze. W pewnych indywidualnych wypadkach rosyjskie zdobycze kulturalne wyprzedziły nawet Zachód...”

Według Aleksandra Brucknera (s. 21):
”...Polska stała się mostem łączącym Rosję z Zachodem. Literatura i sztuka polska mieszały się z wpływami łaciny i Kościoła katolickiego na Ruś...”
Sprzyjały temu rządy Piotra I Aleksiejewicza Wielkiego (1672 – 1725, cara Rosji od 1689, a od 1721 cesarza),natomiast szkodziło konserwatywne prawosławie. Ferment postępu oczekiwany był od przybyszy z Zachodu (s. 24):
„...Tradycjonalizm panujący w kulturze, obyczajowości i życiu politycznym zmuszał wręcz do takiego postępowania wobec wpływów i ludzi przybywających z Zachodu. Rosyjska sztuka była skrępowana sztywnymi regułami narzuconymi przez konserwatywne prawosławie. Jego wyznawcy nie mogli wydostać się z otaczającego ich zaczarowanego koła. Stąd też, korzystający z łaski monarszej cudzoziemcy byli zazwyczaj pierwszymi twórcami, którzy - wykonując oficjalne zamówienia - mogli zerwać z istniejącymi ograniczeniami. W ślad za nimi podążali rodzimi artyści, korzystający z uczynionego wyłomu..”
Piotr I wysyłał artystów za granicę i wspierał ich zamówieniami. Elitę wokół niego stanowili: Teofan Prokopowicz, Wasyl Tatiszczew i Antioch Kantemir. Na podstawie Wikipedii:
Teofan Prokopowicz (1681 – 1736) - prawosławny biskup i mąż stanu w Imperium Rosyjskim. Pisarz, poeta, teolog i rektor Akademii Kijowsko – Mohylańskiej, tworzący swoje dzieła w języku rosyjskim. Zwolennik oświeconego absolutyzmu i reform carskich.
Wasilij Tatiszczew (1686 – 1750) - historyk rosyjski, dyplomata, twórca nowożytnej historiografii rosyjskiej. Główne dzieło jego życia to „Historia Rosji od czasów najdawniejszych”, którą wydano w 4 tomach dopiero po śmierci autora (w latach 1768 – 1784). Sergiusz Sołowjow powiedział o Tatiszczewie „..był on pierwszym, który pokazał czym jest rosyjska historia”. Opracował tez „Leksykon rosyjski”, który zdążył doprowadzić do litery K.
Antioch Kantemir (1708 – 1744) - poeta rosyjski związany z dworem Piotra I, dyplomata. Był orędownikiem klasycyzmu i apologetą osoby Piotra I, popierał zbliżenie kultury rosyjskiej z kulturą europejską. W Paryżu, w 1936, zetknął się z Monteskiuszem; uznawany za protoplastę literatury klasycystycznej w Rosji, tłumaczył też literaturę obcą z łaciny, greki i francuskiego.

Piotr Wielki naprawdę był wielki, czego najlepszym potwierdzeniem jest wybudowanie na mokradłach wspaniałego miasta, o czym informuje tamtejsza tablica:
„Roku pańskiego 1703, 16 maja założone zostało przez cara i wielkiego księcia Piotra Aleksiejewicza miasto Sankt-Petersburg”

Oczywiście, sam budowa realizowana przez zachodnich architektów również była zefirkiem pobudzającym rosyjską kulturę. Petersburg został stolicą w 1712 i pozostawał nią do 1918 roku.
Proszę Państwa, stała się rzecz niesłychana, akurat odkryłem, ze prof. Serczyka już recenzowałem i dałem 10 gwiazdek za „Na dalekiej Ukrainie”, a to wzmaga moje zainteresowanie bieżącą lekturą.

Przegląd malarstwa autor zaczyna od Iwana Nikitina (1690 – 1741),nadwornego portrecisty i batalisty. Pisze o nim (s. 83):
„..Najpełniej talent Nikitina przejawił się w dwóch obrazach namalowanych już po śmierci jego dobroczyńcy. Były to 'Piotr I na łożu śmierci' i 'Powrót hetmana'.... ...Nienaganne operowanie światłem, kolorem, poczuciem perspektywy, wypełnienie dobrze komponującymi się szczegółami całej powierzchni obrazu świadczyły o dokonanym przełomie w rozwoju malarstwa rosyjskiego....”
Dalej Serczyk wymienia Iwana Odolskiego i Andrzeja Matwiejewa (zm. 1739),który dzięki żonie Piotra Wielkiego, Katarzynie I, kształcił się przez 11 lat, do 1727 r., w Antwerpii. Tu zaczynają się schody, bo nie trafiłem w encyklopediach na żadnego z nich. W Wikipedii znalazłem:
„..... Do rodzimych prekursorów malarstwa barokowego należą: Iwan Nikitin, Andriej Matwiejow, Aleksiej Antropow, Iwan Wiszniakow i Iwan Argunow. Do przedstawicieli dojrzałego i późnego malarstwa barokowego należą: Piotr Drożdin, Aleksiej Bielski, Michaił Machajew, Siemion Szczedrin, Fiodor Rokotow i Dmitrij Lewicki. W przeciągu całego XVIII wieku malarstwo rozwijało się pod silnym wpływem artystów zagranicznych, takich jak bracia Georg Christoph i Johann Friedrich Grooth, Pietro Antonio Rotari, Johann Gottfried Tannauer, Louis Caravaque, Jean-Marc Nattier, Stefano Torelli i Gregorio Guglielmi..."
Serczyk omawia wprawdzie wszystkich wymienionych Rosjan (obcokrajowców – nie),lecz w proporcjach zupelnie innych niż w Wikipedii. Nie mam wątpliwości, że Profesor ma rację, lecz jest to dla czytelnika pewne utrudnienie. Szkoda, że indeks nazwisk nie podaje choćby dat urodzeń i śmierci poszczególnych artystów.
Przed nami okres protektoratu Katarzyny II, z którym zostawiam Państwa samych, bo i tak bogactwa treści nie jestem w stanie nawet zasygnalizować wobec ograniczeń objętości recenzji, Zapewniam, że lektura jest wielce kształcąca, a nieznajomość tematu przeze mnie nie jest winą autora.

Władysław Andrzej Serczyk (1935 – 2014) – polski historyk, profesor, zajmujący się historią Rosji, Ukrainy oraz historią naszych stosunków z nimi, napisał tą arcyciekawą książkę w 1984 roku i, jak łatwo obliczyć czekała na LC 31 lat na recenzję. Staram się to czekanie zaspokoić.
Siedem stron „Indeksu nazwisk” trochę mnie onieśmiela, ...