Michel de Montaigne swymi „Próbami“ zachwycił mnie, wzbudził podziw, ale też zirytował i troszku znudził. Czytałam to dzieło długo, pomalutku, spokojnie rozmyślając nad punktem widzenia tego niezwykłego człowieka, który wyłamywał się z ram swej epoki, jednocześnie będąc w niej mocno zakorzenionym. Z jednej strony mogłam poznać niezwykle elokwentnego mężczyznę o szerokich horyzontach myślowych, który jednocześnie w niektórych tematach wykazywał się bardzo ciasnym umysłem. Spotkałam się z pisarzem, który nie chciał wysuwać siebie na pierwszy plan, a przecież nieustannie puszył piórka i deprecjonując własną osobę, zbudował mocny pomnik własnej próżności. No po prostu literacki kokiet, ale pełen uroku, lekkości i żartobliwości.

I przyznam się, że bardziej niż z esejami filozoficznymi, kojarzyły mi się „Próby” z felietonami, jakie chętnie czytałabym w ulubionym miesięczniku. Ogromna wiedza autora jest dość chaotyczna i nie pozwala się za bardzo ujarzmić. W gąszczu licznych dygresji czasami gubi się główny sens poruszanego przez Montaigne tematu, a czasem owe dygresje nadają mu interesujący koloryt. Zdecydowanie nic, co ludzkie nie jest pisarzowi obce, a natura człowiecza jest dla niego najważniejszym tematem rozważań. I chyba fakt, że Montaigne nie wygłasza prawd objawionych, lecz wszystko przepuszcza przez bardzo subiektywny filtr własnego światopoglądu sprawia, że dobrze się czyta jego przemyślenia na temat różnorakich aspektów człowieczeństwa, również tych fizjologicznych. Owszem, czasem zdarza mu się uprawiać męczące „w koło Macieju”, czasem czytelnika ponudzi zbyt szczegółowym dzieleniem włosa na czworo, ale przede wszystkim zaskakuje tym, jak bardzo współczesne i wciąż aktualne (może nie w całości, ale w znacznej większości) są te rozważania szesnastowiecznego francuskiego filozofa, których fundamenty tkwią solidnie osadzone w starożytności. I nawet te aspekty, z którymi nie sposób się zgodzić, są niezwykle interesujące, bo pokazują ewolucję, jaka dokonała się w podejściu do wielu spraw na przestrzeni wieków.

Warto sięgnąć po „Próby”. Ja poznałam je dzięki „Wolnym Lekturom”. Pierwsza część tego utworu jest tam fantastycznie opracowana. Druga i trzecia jest niestety uboga w przypisy, co dla kogoś, kto tak jak ja dysponuje tylko absolutną podstawą podstawy łaciny, może być pewną niedogodnością. Bo Montaigne naszpikował swoje dzieło mnóstwem cytatów z klasyków – niejednokrotnie nadają one specyficzny smaczek komentarzom pisarza, a szukanie ich tłumaczeń przy pomocy wujka Google wybija z rytmu i irytuje. Ale należy dać szansę „Próbom”. I polecam je zwłaszcza tym wszystkim „humanistom”, co nazywając się tak, usprawiedliwiają swoje niedołęstwo matematyczne.

Michel de Montaigne swymi „Próbami“ zachwycił mnie, wzbudził podziw, ale też zirytował i troszku znudził. Czytałam to dzieło długo, pomalutku, spokojnie rozmyślając nad punktem widzenia tego niezwykłego człowieka, który wyłamywał się z ram swej epoki, jednocześnie będąc w niej mocno zakorzenionym. Z jednej strony mogłam poznać niezwykle elokwentnego mężczyznę o szerokich...