A jeżeli tak, to po co? Dlaczego? – myślał: – „Ale dlaczego? Dlaczego?”, bo przecież on chciał tak mało i potrafiłby zrozumieć, gdyby tamten chciał, żeby to pozostało między nimi; chętnie, radośnie by się zgodził na utrzymanie tego w tajemnicy, choćby nawet nie rozumiał, po co to komu potrzebne – i coraz głębiej brnął w to: „Mój Boże, jestem młody i nawet o tym nie wiedziałem; oni mi nawet nie powiedzieli tego, że jestem młody.” I szarpała nim rozpacz pełna wstydu, jaką odczuwa ten, kto musi patrzeć, jak jego rodzonego ojca męstwo zawodzi. I myślał: „To mnie powinno było zawieść męstwo. Mnie, mnie, a nie jego, który przekazał mi tę krew swoją i naszą wspólną, zanim zostałem znieprawiony czymś, co było w krwi mojej matki, a czego on ścierpieć nie mógł”.

A jeżeli tak, to po co? Dlaczego? – myślał: – „Ale dlaczego? Dlaczego?”, bo przecież on chciał tak mało i potrafiłby zrozumieć, gdyby tamten...

Bo może buduje się sobie przyszłość nie jednym, ale wieloma sposobami, buduje się ją nie tylko na rzecz tego kogoś, kim się będzie nazajutrz czy za rok, ale i na rzecz dalszych czynów jego, nieodwołalnie z nich wynikających czynów następnych i następnych, których na razie słabe zmysły i rozum jeszcze przewidzieć nie mogą, ale które po latach dziesięciu czy dwudziestu, czy trzydziestu od danej chwili ten ktoś, kim się podówczas będzie, na pewno przedsięweźmie, będzie musiał przedsięwziąć po to, aby ze wszystkiego wyjść cało.

Bo może buduje się sobie przyszłość nie jednym, ale wieloma sposobami, buduje się ją nie tylko na rzecz tego kogoś, kim się będzie nazajutrz...

Bo trzeba mieć straszliwą siłę charakteru na to, by przegrywając z czegoś zrezygnować, a oni się cofali tak wolno już rok; więc teraz nie zostało im nic, nawet wola – tylko zakorzeniony mocno nawyk życia pomagał im przetrwać. (…) Bierny nawyk życia, co zastąpił wolną wolę przetrwania.

Bo trzeba mieć straszliwą siłę charakteru na to, by przegrywając z czegoś zrezygnować, a oni się cofali tak wolno już rok; więc teraz nie zo...