Tak sobie umyśliłem, że wiele lat temu chciałbym mieć książkę księdza Tischnera jako wprowadzenie przed lekturą "Historii filozofii" Tatarkiewicza. Wymarzony wstęp bez zwierania go jako nierozerwalną część wspomnianego tryptyku. Wspaniała rzecz do poczytania w szałasie podczas włóczęgi po górach i dająca satysfakcję ze swojskiej nuty wiernego słuchacza gawęd czy wykładów ludzi uważanych za przykład umiłowania mądrości.
Wspomniany autor uważanej za wręcz podręcznikową "Historii filozofii" czy Roman Ingarden z zapisami dziejów "swoich" pojęć jak każdy z rodzimych i zagranicznych myślicieli zawsze znajduje odniesienie do zarania dziedziny. Specjalnym prawem jakby rządzi się rzecz traktująca tematykę w sposób uporządkowany, chronologiczny, alfabetyczny co przypomina "Historia filozofii po góralsku" będąca dowcipnym streszczeniem rozwoju myśli starożytnych podług najważniejszych, kolejno przedstawianych filozofów greckich. Poniekąd, ta niepozorna książeczka przybliża pojęcie doksografii i takich zbiorów jak "Żywoty" Diogenesa Laertiosa. Takiego wrażenia przydaje anegdotyczna po części filozofia "po góralsku" jak i encyklopedyczna chronologia.
Od Talesa do Platona, którzy dla księdza Tischnera są najzwyklejszymi góralami jak Sokrates będący tak naprawdę Jędrusiem czy Platon znany na górskich ścieżkach jako Władek. To przybranie personaliów dezorientujące niewtajemniczonych ma siłę nieziemskiego dowcipu. Poza tym każdemu znającemu pobieżnie historię greckich poszukiwaczy prawdy, piękna czy szczęścia w lot stają znajome skądinąd obrazy.
Historia Tischnera wymaga komentarza czy rozmowy. Myślę, że nie należy zachwytu lub zadziwienia pomieszanego z humorem poddawać konwersacji silącej się na "góralszczyznę", napuszone filozofowanie albo przesadną "cmokaninę". Jest to przykład utworu literackiego, który można sobie stawiać za przykład wypełnienia nieistniejącej luki w literaturze polskiej. Luki jakiej nie zna dorobek innych narodów będących protoplastami słowotwórstwa, a mającymi za fundament czy filar swej świątyni dzieła Homera czy Biblię. Autor nawiązuje do uroczej acz niechętnie stosowanej konwencji spisania opowieści, gawędy, wspomnienia na wzór starożytnych ze stosownym wygładzeniem kompozycji. Rodzime ukłony w tym kierunku to stosunkowo młoda "Bogurodzica" i domniemanie co do pieśni oraz podań pierwszych plemion jakie można uznawać za zalążek państwowości, a co za tym idzie narodowej myśli, mądrości, wiedzy. Zdaje się, że nasze dzieje literackie dalekie są nawet pieśniarzom ludów z Bałkanów, czyli współczesnej byłej Jugosławii. Pamięć zaklęta w słowach i poddawana z pokolenia na pokolenie dalszemu procesowi wykształcania się na dzieło literackie jest wizytówką każdego kraju.
Górale to piękny przykład ludowej, rodzimej mądrości, a za sprawą księdza Tischnera utrwala się przekorny przykład wymykający się takim zaszufladkowaniom jak "folklor". Tatry i ich mieszkańcy występują we wspomnianych "szatach" filozofów z odautorskim zastrzeżeniem wplecionym zgrabnie w opowieść, iż górale, to nie Grecy. Nasz Sokrates nie ma prawa na swej ziemi skończyć jak jego sławetny poprzednik. Jędrusia od zgubnego wyroku ratuje obrona "babska" co przedstawione jest w niezwykle malowniczy sposób, który należy przeczytać. Tak jak warto zapoznać się z wizją państwa jaką roztacza Władek, a jakże bliźniaczo podobną do pierwowzoru.
W "Historii filozofii po góralsku" jak nie trudno się domyśleć napotyka się charakterystyczne słowa i zwroty przynależące do gwary podhalańskiej z których żeby wspomnieć "pustać". Odniesienie do jońskich filozofów przyrody i apeironu przybiera postać rozprawy na drodze jak większość przedstawionych historii. Góry są domem jaki ukazano nie nachalnie, bez "turystycznej" mądrości, a okraszono przypowieściami z zacięciem tak dalece dowcipnym, iż nie można Czytelnika dłużej zwodzić i zachęcać, atoli trzeba historię księdza Tischnera poznać.

Tak sobie umyśliłem, że wiele lat temu chciałbym mieć książkę księdza Tischnera jako wprowadzenie przed lekturą "Historii filozofii" Tatarkiewicza. Wymarzony wstęp bez zwierania go jako nierozerwalną część wspomnianego tryptyku. Wspaniała rzecz do poczytania w szałasie podczas włóczęgi po górach i dająca satysfakcję ze swojskiej nuty wiernego słuchacza gawęd czy wykładów...