Po przeczytaniu "Ferdydurke" i "Trans-Atlantyku" zrozumiałam, że o Gombrowiczu nie można mówić bez przydomka Geniusz. Kwestią czasu było sięgnięcie po kolejną jego powieść. Padło na "Pornografię".

Akcja utworu toczy się w ziemiańskim dworku. Chociaż jest to czas okupacji niemieckiej, mieszkańcy tak jak i samo miejsce przesiąknięci są duchem dwudziestolecia międzywojennego. Takie umiejscowienie wydarzeń nie było dziełem przypadku. Gombrowicz w "Pornografii" rozprawia się z nędzami i przypadłościami świata należącego do starych ludzi przeciwstawiając ich młodym, a jakie środowisko dostawało najczęściej za zaściankowość umysłową, jeśli nie szlachta? Walka między młodością a starością rozgrywa się na płaszczyźnie cielesności.

To najtrudniejsza z trzech książek Mistrza jakie czytałam. Lekturę skutecznie utrudniały rozwodzenia na całych stronach nad znaczeniem każdego gestu, słowa - tych niewykonanych i niewypowiedzianych również. Ekspresyjność bohaterów "Pornografii" odbiera oddech czytelnikowi, chociaż właściwie nic nie robią. Wszystko odbywa się w podświadomości. Tutaj cisza głośniejsza jest niż krzyk. Człowiek samą obecnością wyraźnie zaznacza swoje istnienie, myśli, pragnienia, uczucia.

To też najgorzej oceniona przez mnie książka Mistrza. Nawet jeśli tylko delikatnie dotykałam powierzchni tekstu, nie w pełni rozumiałam zawarte w nim myśli, zostawałam wciągnięta w paranoidalny, gombrowiczowski świat i lekturze towarzyszyło mi uczucie obcowania z czymś genialnym. Tym razem nie odniosłam tego wrażenia. To książka do powolnego czytania; możliwe, że ja przeczytałam ją zbyt szybko.

Na tyle jednak wolno, aby móc zachwycić się giętkością języka. Cytaty same dadzą tego świadectwo:

"To stworzenie, siedzące obok, drobniejsze, bardziej nikłe, mniej wyraźne, które nawet kobietą nie było, a tylko wstępem do kobiety, ta tymczasowość, która istniała po to aby przestać być czym jest, która siebie samą zabijała."*

"Ze swoją twarzą, która była jedną wielką prowokacją, ponieważ nade wszystko wystrzegała się prowokacji."**

*Witold Gombrowicz, "Pornografia", Wrocław 1986, s. 56
**Tamże, s. 28

Po przeczytaniu "Ferdydurke" i "Trans-Atlantyku" zrozumiałam, że o Gombrowiczu nie można mówić bez przydomka Geniusz. Kwestią czasu było sięgnięcie po kolejną jego powieść. Padło na "Pornografię".

Akcja utworu toczy się w ziemiańskim dworku. Chociaż jest to czas okupacji niemieckiej, mieszkańcy tak jak i samo miejsce przesiąknięci są duchem dwudziestolecia międzywojennego....