Rozbudzony apetyt na „najważniejszą w historii książkę poświęconą fotografii" niełatwo zadowolić byle czym. Tymczasem głównym składnikiem tego dzieła jest nuda. Nuda, która ogarnia, gdy heroicznie przedzieramy się przez niezgrabne wywody, katując swój umysł zagmatwanym, bełkotliwym językiem. Ciężkie, pozbawione jasności eseje czyta się fatalnie. Być może wina leży po stronie tłumacza, który bez polotu przełożył Sontag na polski. Być może taki jest oryginał, pisany z górą 30 lat temu, w dobie, gdy czytało się inaczej.

Decydując się na lekturę „O fotografii", trzeba uzbroić się w wyrozumiałość i cierpliwość. Z frapujących niegdyś pytań, moralnych dylematów, analiz ostało się niewiele. Dziś książkę można potraktować jako zapis, jak kiedyś postrzegano fotografię, jaką rolę przypisywano jej w społeczeństwie, jak chcieli widzieć siebie fotografowie. W dodatku chodzi przede wszystkim o widzenie amerykańskie, co zubaża lekturę. Przeszkadza też wysnuwanie daleko idących wniosków z niczego. Ma się wrażenie, że Sontag założyła pewne tezy a priori, znalazła na ich poparcie jakieś przykłady (ograniczając się najczęściej do własnego, amerykańskiego podwórka), dodała kilka naukowych zdań i... gotowe. Może takie odczytanie „O Fotografii" wynika z tego, że książka bardzo się zestarzała. Na rynku istnieje mnóstwo przystępniej napisanych, znacznie bardziej interesujących, choćby z racji świeżości spojrzenia, pozycji... Nie da się ukryć, że 30 lat, które upłynęły od premiery esejów, to dla fotografii i jej znaczenia w życiu społecznym wieki. Pojawiły się nowe techniki, nowe pola dystrybucji zdjęć, nowe sposoby wykorzystywania obrazków z życia. Dziś każdy robi zdjęcia.

W czym obecnie — jak pragnie wydawca — przejawia się wielkość i odkrywczość esejów Sontag? Zaryzykuję tezę, że w niczym. W latach 70. książka narobiła sporego szumu, ale obecnie trzeba ją uznać za ramotkę. Można ją sobie darować, zostawiając rozważania, czym w istocie była i jest fotografia, fanom takich dyskusji.

Rozbudzony apetyt na „najważniejszą w historii książkę poświęconą fotografii" niełatwo zadowolić byle czym. Tymczasem głównym składnikiem tego dzieła jest nuda. Nuda, która ogarnia, gdy heroicznie przedzieramy się przez niezgrabne wywody, katując swój umysł zagmatwanym, bełkotliwym językiem. Ciężkie, pozbawione jasności eseje czyta się fatalnie. Być może wina leży po...