„Co było we mnie takiego pomylonego, że wystarczyło niecałe pół godziny, aby jakiś pierwszy lepszy lekarz odesłał mnie do domu wariatów? Trochę mnie nabrał: mówił, że na dwa tygodnie, a tymczasem zrobiły się z tego prawie dwa lata. Miałam osiemnaście lat” - fragment książki.

Vermeer – uznany holenderski malarz – stworzył obraz pt. „Przerwana lekcja muzyki”, do którego odwołuje się w swym tytule oraz treści książka Susanny Kaysen. Przyglądając się temu siedemnastowiecznemu dziełu pierwszą rzeczą, na której skoncentrowała się moja uwaga był wzrok dziewczyny uwiecznionej na płótnie. Wzrok smutny, niepokojący, zaskoczony, skierowany w stronę czy to malarza czy to osoby oglądającej scenę, w której uczennica do tej pory skupiona na nutach i słowach nauczyciela muzyki zostaje z tego procesu najprawdopodobniej w nagły sposób wyrwana. W analogiczny sposób – gwałtownie i dość obcesowo – zostaje wyłączona z codziennego życia bohaterka, a jednocześnie autorka książki, która w wyniku problemów psychicznych, z własnej woli na dwa lata trafiła do szpitala psychiatrycznego.

Niedługa, acz bardzo intensywna książkowa wersja „Przerwanej lekcji muzyki” jest autobiograficznym świadectwem tego, jak wyglądało życie nastoletniej Susanny oraz pozostałych pacjentek oddziału psychiatrycznego w połowie lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, z jakimi przypadłościami borykały się młode kobiety, jakimi metodami radziły sobie z nową rzeczywistością (o ile w ogóle sobie radziły…), czy też w jaki sposób prowadzona była ich terapia. Jest to również bardzo osobisty i dość mroczny zapis tego, jak autorka postrzegała siebie i swój pokiereszowany umysł, który dopiero po dwudziestu pięciu latach od opisanych wydarzeń, wczytując się w swoją dokumentację medyczną, mogła zamknąć w definicji diagnozy „zaburzenia z pogranicza” czy też „osobowość borderline”. Wraz z kolejnymi stronami książki czytelnik dochodzi do wniosku, że zaburzenia psychiczne mogą dotknąć każdego i w dowolnym momencie życia, nie oszczędzając nikogo i nie patrząc na status społeczny, o czym świadczyć może fakt, że w tym samym co autorka ośrodku hospitalizowani byli między innymi światowej sławy muzyk Ray Charles czy uznana poetka i pisarka Sylvia Plath.

Pierwszoosobowa narracja Kaysen prowadzona jest w sposób nienachalny, na chłodno i bez zbędnych emocji, stwarzając wrażenie szczerego reporterskiego przekazu, dotyczącego w przeważającej części otaczającego bohaterkę świata odizolowanego w ramach murów szpitala psychiatrycznego od tzw. „normalnych” obowiązków związanych na przykład z pracą i rodziną. Lektura robi wrażenie i każe się zastanowić nad statusem osób ze zdiagnozowanymi zaburzeniami psychicznymi w społeczeństwie, a także zadać sobie pytanie o to, czy czasem nie nazbyt łatwo rzucamy w eter słowa „wariat”, „szalony” czy „nienormalny”. Bo gdzie tak naprawdę przebiega granica pomiędzy tym, co uznawane jest w człowieku za normalne i zgodne z ogólnie przyjętymi normami, a tym, co rzeczywiście wymaga natychmiastowej pomocy, bo stanowi zagrożenie dla życia?

Bardzo dziękuję Wydawnictwu Replika za możliwość zapoznania się z tą historią i polecam ją również Waszej uwadze, tym bardziej że na jej podstawie w 1999 roku powstał film pod tym samym tytułem, a drugoplanowa rola Angeliny Jolie została nagrodzona Oscarem i Złotym Globem.

„Co było we mnie takiego pomylonego, że wystarczyło niecałe pół godziny, aby jakiś pierwszy lepszy lekarz odesłał mnie do domu wariatów? Trochę mnie nabrał: mówił, że na dwa tygodnie, a tymczasem zrobiły się z tego prawie dwa lata. Miałam osiemnaście lat” - fragment książki.

Vermeer – uznany holenderski malarz – stworzył obraz pt. „Przerwana lekcja muzyki”, do którego...