Sam tytuł jeszcze przed lekturą zapowiadał się ciekawie. Miałem jednak nadzieję, że autor, czyli Grzegorz Łukomski, położy w swoich rozważaniach dużo większy nacisk na perspektywę różnych ludów zamieszkujących obszar dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Oczywiście w publikacji jest eksponowany wątek formowania się w drugiej połowie XIX w. świadomości narodowej Litwinów, Ukraińców czy Białorusinów, ale jeżeli ktoś, tak jak ja, liczył na pogłębioną analizę w tym zakresie, ujmującą aspekt kulturowy i socjologiczny, może być zdecydowanie rozczarowany.

Książka w zasadzie jest próbą opisu wydarzeń, które przyczyniły się do tego, że po zakończeniu I wojny światowej taki twór jak wielonarodowe Wielkie Księstwo Litewskiego praktycznie nie miał racji bytu. Przede wszystkim autora interesują stosunki między rządem Litwy Kowieńskiej a odrodzonym państwem polskim i przez ten właśnie pryzmat patrzymy na walki o Wilno w 1919 r., powstanie sejneńskie, wojnę polsko-bolszewicką czy bunt gen. Żeligowskiego, który doprowadził do utworzenia Litwy Środkowej. Grzegorz Łukomski stara się naświetlić czytelnikowi również szerszą perspektywę polskich i litewskich działań dyplomatycznych na arenie międzynarodowej. Pojawiają się więc w publikacji takie rozdziały jak: „Sąsiedzi: Niemcy–Rosja” oraz „Ententa wobec polskiej polityki wschodniej”. Ciekawie napisane, chociaż moim zdaniem w swej treści nie wykraczające znacząco poza zakres wiedzy z podręczników akademickich.

Muszę przyznać, że mimo przystępnego języka zmęczyły mnie opisy działań zbrojnych, chociaż zdaję sobie sprawę, że pasjonaci wojskowości i militariów mogą być przeciwnego zdania i po przeczytaniu „Antemurale” stwierdzić, że są nieusatysfakcjonowani.

Pracę, pomimo tego, że posiada przypisy i bazuje w wielu miejscach na archiwaliach, należałoby zaliczyć bardziej do literatury popularyzatorskiej niż naukowej, o czym we wstępie nadmienia nawet sam autor. Na pewno coś ciekawego znajdą w niej dla siebie osoby chcące poszerzyć wiedzę o Kresach Wschodnich lub zaczynające swoją przygodę z dziejami Europy Środkowo-Wschodniej w XX w.

Na koniec kilka słów o stronie edytorskiej. Wydawnictwo LTW nie stanęło tu na wysokości zadania i w książce odnaleźć można liczne literówki. Oprócz tego irytuje brak ujednolicenia zapisu nazw geograficznych oraz nazwisk. Na przykład słynny kresowy zagończyk, który dał się we znaki bolszewikom – rtm. Jerzy Dąmbrowski „Łupaszka” – raz jest wzmiankowany jako Dąbrowski, a innym razem jako Dąmbrowski. Pomimo uwagi samego Łukomskiego, że to nazwisko w dokumentach wtedy różnie zapisywano.

Z książką „Antemurale. Schyłek Wielkiego Księstwa Litewskiego (1918–1922)”, nie zważając na niedociągnięcia, warto się jednak zapoznać, ponieważ jej lektura może dla wielu okazać się ciekawym przyczynkiem do bardziej szczegółowych studiów nad dziejami ziem, które dziś są częścią Litwy, Białorusi i Ukrainy.

https://www.facebook.com/memwsluzbiehistorii/photos/a.353801349144354/575874653603688/

Sam tytuł jeszcze przed lekturą zapowiadał się ciekawie. Miałem jednak nadzieję, że autor, czyli Grzegorz Łukomski, położy w swoich rozważaniach dużo większy nacisk na perspektywę różnych ludów zamieszkujących obszar dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Oczywiście w publikacji jest eksponowany wątek formowania się w drugiej połowie XIX w. świadomości narodowej Litwinów,...