Ze wstępu: "Badania nad korzyściami uczniów w kontekście edukacyjnym nie należą do częstych, a te nieliczne, z którymi możemy się spotykać w literaturze, prowadzone były najczęściej w obszarze pedagogiki medialnej.
Książkę otwiera 1 rozdział, w którym przedstawiłem światy mediów cyfrowych rozpatrywanych przez analizę spostrzeżeń podmiotu, jakim jest uczeń funkcjonujący na pograniczu tych światów, w kontekście czerpanych korzyści. Opisuję świat mediów online i offline, przywołując definicje cyberprzestrzeni, wirtualnej rzeczywistości i cyfrowego horyzontu oddzielającego w szkole to, co realne, od tego, co wirtualne. W dalszej kolejności przytaczam również definicje pojęć: mediów cyfrowych, nowych mediów, multimediów, komputerów, Internetu, hiper­tekstu, mediów społecznościowych, gier komputerowych, Biga Data, konwergencji mediów, społeczeństwa informacyjnego i środowiska wirtualnego. W tym rozdziale ukazuję również ewolucję Internetu, charakteryzując jego początek od Web 1.0 oraz to, co teraźniejsze, i nową formę Web 3.0 wkraczającą w nasze życie.
W rozdziale 2 charakteryzuję szkołę rozumianą jako jeden ze światów, ale również jako pogranicze, na terenie którego stykają się owe światy mediów online i offline. Zająłem się tutaj również pojęciem szkoły. Przedstawiam obraz szkoły z perspektywy instytucjonalnej, ale również środowiska społecznego, szczególnego miejsca działania uczniów w światach online i offline. W ten sposób szkoła staje się pograniczem tych światów, gdzie z jednej strony dostrzegalna jest ich fizyczność, realność i namacalność, a z drugiej – wirtualność, ulotność i po­zorność.
Świat szkoły nie istniałby bez uczniów funkcjonujących na pograniczu światów online i offline, ale również będących na pograniczu rozwojowym między dzieciństwem a dorosłością. Dlatego w rozdziale 3 zarysowuję pewien styk – zetknięcie oraz obszary do niego przylegające, charakteryzowane przeze mnie w kontekście uczniów będących w okresie wczesnej adolescencji.
W rozdziale 4 nawiązuję do koncepcji Marshalla McLuhana. Przywołuję jego poglądy, ponieważ postrzegał media z perspektywy ich użyteczności, czyli w aspekcie korzyści rozpatrywanych w moich badaniach. Wskazuję tu również na pewne trendy, które możemy zaobserwować w szkolnej rzeczywistości.
Rozdział 5 dotyczy metodologicznych podstaw badań. Zaprezentowałem tutaj wybrane badania z zakresu wykorzystywania mediów, takich jak: telefon komórkowy, Internet, gry komputerowe i telewizja, oraz wyszczególniłem te badania, które prowadzone były zgodnie z teorią użytkowania i korzyści. Następnie dokonałem zestawienia teorii, na kanwie których wybrałem jako podstawę moich badań teorię użytkowania i korzyści, uzasadniając jej wybór oraz opisując cztery występujące kategorie korzyści w aspekcie wykorzystywanych przez ucznia mediów elektronicznych. W rozdziale tym sformułowałem przedmiot, cel i problemy badawcze, które oscylują wokół takich zakresów pojęciowych, jak: uczeń klasy IV, V i VI szkoły podstawowej, media online i media offline, częstotliwość i natężenie korzyści osiąganych przez uczniów użytkujących te media oraz zdefiniowałem zmienne i ich wskaźniki.
W następnej kolejności uzasadniłem wybór metody badawczej, którą był sondaż diagnostyczny, oraz opisałem procedurę opracowanego przeze mnie Kwestionariusza Korzyści Medialnych Ucznia (KKMU). Jak już wcześniej napisałem, badania uczniów klas IV–VI szkoły podstawowej w paradygmacie teorii użytkowania i korzyści nie należą do częstych. Między innymi z tego powodu postanowiłem przeprowadzić badania sondażowe na terenie województwa śląskiego. Badania zrealizowałem w ramach kierowanego przeze mnie projektu naukowego dotyczącego korzyści uczniów drugiego etapu edukacyjnego szkoły podstawowej osiąganych w związku z wykorzystywanymi mediami online i offline, sfinansowanego z badań statutowych Uniwersytetu Śląskiego. Projekt przeprowadzony został w Katedrze Pedagogiki Wczesnoszkolnej i Pedagogiki Mediów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach przy współpracy z Kuratorium Oświaty w Katowicach. Badania przeprowadziłem w styczniu 2017 roku na dobranej w sposób losowy grupie 4004 uczniów ze 109 miejscowości ze szkół wiejskich i miejskich.
W rozdziale 6 dokonałem charakterystyki badanych uczniów pod względem cech społeczno-demograficznych oraz wybranych zasobów medialnych, takich jak: dostęp uczniów do bezprzewodowego Internetu w szkole, dostęp do Internetu w domu, posiadanie przez uczniów profilu na Facebooku, liczby znajomych na Facebooku oraz możliwości korzystania przez uczniów z telefonu komórkowego (smartfonu) na terenie szkoły.
W rozdziale 7 przeanalizowałem częstotliwość korzyści osiąganych przez uczniów klas IV–VI szkoły podstawowej użytkujących media online i offline w związku z ich funkcjonowaniem w szkole. Analizie poddałem częstotliwość osiągania łącznie wszystkich korzyści oraz każdej z osobna: poznawcze, osobowościowe, społeczne oraz związane z rozrywką i eskapizmem, ze względu na: rodzaj użytkowanych mediów online i offline, poziom edukacyjny, płeć uczniów, rodzaj szkoły (wiejska/miejska),posiadanie starszego rodzeństwa, posiadanie Face­booka, posiadanie dostępu do Internetu w domu, posiadanie dostępu do wi-fi w szkole i samoocenę osiągnięć edukacyjnych. Przeprowadziłem również analizę średniej punktów w obszarach podskali poszczególnych kategorii korzyści osiąganych przez uczniów w związku z użytkowanymi przez nich mediami online i offline oraz rodzaju mediów online i offline użytkowanych przez uczniów klas IV–VI szkoły podstawowej.
W prowadzonych analizach nie mogło zabraknąć natężenia, które definiuję jako liczbę punktów osiąganych przez uczniów, a które mierzone było za pomocą KKMU. Poziom tego natężenia analizowałem w odniesieniu do wybranych zmiennych, takich jak: płeć, posiadanie profilu na Facebooku, posiadanie starszego rodzeństwa, posiadanie smartfonu, posiadanie dostęp do Internetu w domu, posiadanie dostępu do bezprzewodowego Internetu w szkole, rodzaj szkoły, poziom edukacyjny oraz poziom samooceny osiągnięć edukacyjnych.
W rozdziale 8 niniejszej monografii zawarłem dyskusję i wnioski, które sformułowałem na podstawie przeprowadzonych analiz empirycznych. Wnioski te mogą być potraktowane jako punkt odniesienia do budowania hipotez, a nawet do weryfikowania teorii użytkowania i korzyści w projektowanych badaniach. W ramach tego rozdziału opracowane zostały również wnioski praktyczne, które tworzą zbiór wskazówek pedagogicznych dla studentów, nauczycieli, dyrektorów szkół oraz pracowników nadzoru pedagogicznego.
Na zakończenie książki znajduje się refleksja nad przeprowadzonymi badaniami, których kierunek był zgodny z teorią użytkowania i korzyści.
Przeprowadzone badania umożliwiły na podstawie danych dotyczących świata rzeczywistego i świata cyfrowego skonstruowanie nie tylko wniosków, ale również pewnych pytań i hipotez roboczych. Czy są one ważne? Zdaniem Ryszarda Łukasiewicza tak, ponieważ [...] wokół pytań gromadzą się pokłady ciekawości i motywacji. Taka ciekawość jest jednym ze źródeł życia, jest wodą na młyn wyobraźni; wydeptuje ścieżki samodzielności, przygody, podróży, animuje pasje, zdolności, zainteresowanie, zadawanie kolejnych pytań, budzi emocje, odwagę poznania, próbowania, konfrontowania, budzi upór i wolę odkrywania, tworzenia, zdobywania, przekraczania, a nade wszystko kreuje perspektywę przymierza z rzeczywistością potencjalną – z marzeniami, gdy sięgamy i gwiazd.
W ten sposób starałem się również pokazać opisane w pracy światy, ich subtelności, mikrofakty, kontekst edukacyjny użytkowania mediów online i offline, oraz zarysowałem pewien obraz osiąganych przez uczniów korzyści w związku z ich funkcjonowaniem w tych światach. [...].